«Кимде-ким дүйнөдөн аз нерсе талап кылса, ошол эң бай адам. Ким өзүнөн көптү талап кылса, ошол чыныгы акылман».
Сон Чол Сыним

Аскеттик жашоонун философиясы

Сон Чол Сыним өмүр бою өтө жөнөкөй жашаган, ал өзүн “эшиксиз үңкүрдө отурган момун” деп атачу. Ал 12 жыл бою тоо арасындагы үңкүрдө медитация кылып, адамдын эң чоң душманы — кумар жана өзүмчүл ойлор экенин байкаган. Ошондон кийин анын бардык насааттары “аз жашоодо көп түшүнүү” философиясына айланган.

Ал мындай дейт: «Биз көп нерсе топтогон сайын — өз эркибизден бөксөрүп барабыз. Жөнөкөйлүк — эркиндиктин эшиги».

Сынимдин көзкарашында адамдын ички дүйнөсү сырткы ыңгайлуулук менен эмес, жөнөкөйлүк аркылуу тазаланат. Ал монастырларга жаңы киргендерге “бир чыны, бир кашык, бир чымчым” деген үч нерсе менен жашоону үйрөткөн. Бул жөнөкөйлүк аскетизм эмес, аң-сезимди тунук абалга кайтаруу усулу болгон.

“Өзүн тарбиялоо” — буддизмдин өзөгү

Сон Чол Сыним буддизмди сыйынуу же догмалар жыйындысы катары эмес, өзүн жеңүү өнөрү катары көргөн. Ал: «Будда болуу — башка бирөөгө окшош болуу эмес. Өз ички караңгылыгыңды жарык кылуу». — деп айткан.

Анын ою боюнча, адам ар күнү көөдөндөгү кичинекей “көзөмөлчү” болууга тийиш. Ар бир ой, ар бир сезимин байкап, алардын түбүнө жетүүгө милдеттүү. Бул — Сон Чолдун медитация өзөгү. Сыним буга мындай мисал келтирген: «Агып жаткан сууну токтото албайсың. Бирок сен анын түбүн тазаласаң, ал өзү тунат». Демек, ички дүйнө да ошондой: аны күч менен өзгөртпөй, байкоо жана аң-сезим аркылуу тазалайсың.

Аздык – акылдын тынчтыгы

Көптөр үчүн “жөнөкөйлүк” деген жупунулукту билдирет. Бирок Сыним үчүн болгону – акылдын кенендиги. Ал айткан: «Адам бир нерседен баш тарткан сайын, башка дүйнөгө ээ болот. Тагдыр — алган эмес, таштаган нерселериңде».

Сон Чол Сыним өз өмүрүндө ымыркайдай жөнөкөй турмуш менен жашап, ар бир иш-аракетин “практика” катары кабыл алган: идиш жууп жатса, “мен идиш жууп жатамбы же ойлорумду жууп жатамбы?” деп өзүнө байкоо салчу. Ал үчүн күнүмдүк иштер да руханий медитация болгон.

Улуу сабак: дүйнө менен күрөшпө, өз оюң менен күрөш

Сынимдин негизги сабагы — тынчтыкты сырттан эмес, өз ичиңден табуу. Ал мындай дейт: «Дүйнө сенин оюңдун көлөкөсү. Сен аны өзгөртөм десең, көлөкөң менен кармашкан болосуң».

Ошондуктан ар бир адамды сырттагы адилетсиздик эмес, көөдөнүңдөгү адилетсиздикти көрүүгө чакырган. Себеби дүйнө ошол ички абалдын чагылышы катары жашайт. Мунун негизги идеясы: материалдык жана руханий талаптарды азайтуу аркылуу аң-сезимиң тунат. Өзүнө байкоо салуу – руханий практика. Мындайча айтканда: күнүмдүк жашоодогу ар бир учур аң-сезимди ойготууга мүмкүнчүлүк берет.

Арийне, тынчтыкты сырттан издебе. Тынчтык – ички дүйнөңдүн абалы. Сырттагы ызы-чуулар – ичтеги толкундан жаралат.

Сон Чолдун медитациясынын маңызы: “Мен киммин?” деген суроонун түбүнө түшүү

«Мен киммин? Бул суроо сага күндөлүк жашоодо жол көрсөткөн эң күчтүү шам чырак» экенин айткан Сон Чол Сынимдин “Хваду” атаган акыл чегин сыноочу практикасына токтололу эми.

Сон Чол Сыним кореялык Зен (Сон) медитациясынын (хваду) негизги ыкмаларын колдонгон. “Хваду” дегени — терең суроо же медитациялык түйүн. Ал адамдарга: Дүйнөнүн иллюзиясын көрүп, өзүнүн чыныгы табиятын түшүнүп, аң-сезимди толук ачууга жардам берет.

Ал муну мындай түшүндүргөн: «Хваду — ойлорду жок кылуу эмес, ойду чындык менен беттештирүү». Мисалы, көптөр “Мен киммин?” деп сураганда жөн эле сөз менен жооп издейт. Сынимдин усулу башкача: бул суроо акылдын чегин ашыруу үчүн колдонулат. Чындыгында жооп сөздө эмес, ой жүгүртүүнүн өзү менен табылат.

Аң-сезимдин тунук абалы

Сон Чол Сыним медитацияны “ичке бурулуш” атап, адамдарды сыртка карабай, өзү менен беттешүүгө чакырган. Ал мындай дейт: «Сырттагы дүйнө сенин ой жүгүртүүңдүн чагылышы. Эгер сен ички дүйнөңдү тазаласаң, дүйнөң тунат».

Бул практиканын максаты — өз алдынчалыкка жетүү, ойду тоскоолдуктан, иллюзиядан бошотуу. Ал үчүн хвадуда:

1. Суроо коюлат («Мен киммин?»),
2. Ойду байкап, жооп издебей, түбүнө барууга аракет кылат,
3. Аң-сезимдеги “чектелген менди” ачыкка чыгарат.

Бул жол менен адам жумушчу ойлордон, эмоциялык бурмалоолордон кутулат жана чыныгы өзүн тааныйт.

Сынымдын практикалык кеңештери

1. Бир нерсеге толук көңүл буруңуз. Бир гана аракетке толук көңүл бурганда, акыл тунук болот. Мисалы, чай ичүү, идиш жуу, бут кийим тазалоо — ар бир иш медитациянын өзөгү болушу мүмкүн.
2. Суроодон качпаңыз. «Мен киммин?» деген суроого жооп табууга шашпоо керек. Себеби чыныгы жооп — туура байкоодо, ой жүгүртүүнүн тереңдигинде.
3. Чектелген “менден” бошонуңуз. Көп адамдар өзүн “мен ушундаймын, ошондоймун” деп чектеп коёт. Сынимдин усулу — бул чектөөлөрдү түшүнүү жана ашуу.

Философиялык мааниси

Бул практиканын максаты — сырткы дүйнөнү өзгөртүүдөн мурда ички дүйнөнү өзгөртүү. Сон Чол Сыним үчүн адам өз түшүнүгү жана аң-сезими аркылуу чыныгы эркиндикке жетет. «Чыныгы өзгөрүүнү табыш үчүн дүйнөнү эмес, өзүңдү кара» дейт ал.

Ошентип, медитация — жөн гана тыныгуу эмес, жашоого көзкараштын терең революциясы. Бул ар бир адамга күнүмдүк турмуштун стрессин жеңүүгө жана акыл менен жүрөктү бириктирүүгө жардам берет.

Бул насыйкаттын негизги идеясы: “Мен киммин?” деген чыныгы өзүн таануунун терең суроосу. Аны аң-сезим менен байкоо – ойду күч эмес, байкоо аркылуу тазалоо. Ички дүйнөнү тазалоо – чыныгы эркиндик. Дүйнө чындыгында сенин ой жүгүртүүңдүн чагылышы. Анткени күнүмдүк иштерибиздин өзү практика; ар бир аракетибиз аң-сезимди жетелөөчү жол.

Диний ишеним эмес, аң-сезимдин ойгонушу

«Буддизмди сактоо менен эмес, аң-сезимди ойготуу менен адам акылман болорун» эскерткен Сон Чол Сыним догмадан аң-сезимге өсүүнү да жөнөкөй чечмелеп, көпчүлүк адамды динге катуу карманып, бирок ички дүйнөсүн өзгөртпөгөнүн айыптаган. Анын ой-пикири боюнча: классикалык догмалар — бир топ адам үчүн сырткы кагаз жүзүндөгү мыйзам. Чыныгы руханий тажрыйба — иш жүзүндө аң-сезимди ачуу, ойду тазалоо.

Аны мындай дейт: «Кагаздагы будда чындыгында сенин аң-сезимиңди өзгөртпөйт. Сенин чыныгы буддаң — сен өзүңсүң». Башкача айтканда, ишеним менен практика эки башка. Эгер адам аң-сезимин байкабай, жөн эле “догманы сактайм” десе, ал жөнөкөй формализмде калыптанып, чыныгы өзгөрүү болбойт.

Аң-сезим — турмуштун негизги жолу

Сынимдин философиясында: иш жүзүндөгү аң-сезим маанилүү. Ал ар бир кадам, сүйлөгөн сөз, ой жүгүртүү менен байкалат. Чыныгы эркиндик — догмадан эмес, өзүнүн аң-сезимин көзөмөлдөөдөн пайда болот. Руханий ойгонуш — адам ички дүйнөсүн көрүп, ойлордун түбүнө жеткенде гана келип чыгат.

Ал мындай мисал келтирген: «Сен намаз окуп, мантра айтасың. Бирок жүрөгүң жана ой жүгүртүүң таза болбосо, ал аракет сенин аң-сезимиңди байытпайт». Бул — көптөгөн адамдар үчүн чоң сабак. Чындыгында, диний ритуалдар практика эмес, аң-сезимдин ачылышына жол ачкан гана чара болушу ыктымал.

Практикалык кеңештери

Күнүмдүк турмушта байкоо жүргүзө бил: ар бир кадамды, сөздү жана ойду байкап, “бул менин аң-сезимимди ачабы?” деп сура. О.э., ойдон ойго өтүү эмес, түбүн байкоо маанилүү. Суроого жооп издебей, ойдун түбүнө жет. Хваду практикасы сыяктуу, жөн гана байкоо — эң маанилүү. Догмадан көз каранды болбо. Догмалар колдоо гана; чыныгы күч сенин аң-сезимиңде.

Мунун философиялык маанисине келгенде Сон Чол Сыним — динди формализм катары эмес, аң-сезимди ойготуу аспабы катары колдонуу керектигин эскертет. Бул бизге дүйнө менен күрөшпө, өзүңдүн аң-сезимиң менен күрөш, ритуалдар жана жөрөлгөлөр — жол, бирок ал негизги максат эмес, чыныгы эркиндик — өзүн байкоодо жана ойдун чегин ачууда дейт. «Дагы бир жолу айтам: сенин чыныгы буддаң — бул сенин ой жүгүртүүң».

Негизинен, кагаздагы ишеним эмес, аң-сезимдеги өзгөрүү чыныгы жол. Аң-сезимди байкоо – күнүмдүк турмуштагы аракеттериң чыныгы практикага айланат. Аныгында, ритуалдар — жол, максат эмес. Намаз, мантра — мунун баары аң-сезимди ачууга гана жардамчы боло алат. А чыныгы эркиндик – өзүңдүн ой жүгүртүүңдү байкоо жана ойдун чегин ашыруу.

Боорукерлик жана зомбулукка каршылык (ахимса)

«Чыныгы акылман адам – өзү менен гана эмес, бардык жан-жаныбар менен боорукер» экенин айткан Сон Чол Сыним боорукерлик руханий күч экенин сыпаттайт. Сыним үчүн боорукерлик (коргоо, мээримдүүлүк) — руханий практиканын негизги аспабы. Ал мындай деп түшүндүргөн: Зомбулук жана агрессия — бул туура эмес ой жүгүртүүнүн таасири. Чыныгы күч — кол көтөрүү эмес, үчүнчү тарапты, душманды түшүнүү жана кайрымдуулук көрсөтүү.

«Эгер сен өзүңдү күчтүү сезгиң келсе, башкаларга боорукер бол. Бул чыныгы күч» экенин эскерткен Сынимдин ахимса (зомбулукка каршы туруу) философиясы боорукерлик менен тыгыз байланыштуу. Ал адамдарды зомбулукка жооп кайтарбоо, тескерисинче, мээрим менен жооп берүү аркылуу ички дүйнөнү тазалоого чакырган.

Көмөк көрсөтүү — практикалык сабак

Сынимдин окуусунда боорукерлик — жөн эле сезим эмес, иш жүзүндөгү практика. Ал мындай жол менен адамдарга муну үйрөткөн: башкаларга жардам көрсөтүү — күнүмдүк турмушта чакан, бирок маанилүү иш. Жооп кылуудан качуу — зомбулукка же сынга жооп берүү менен эмес, түшүнүү жана сабыр кылуу менен өзүн көтөрүү. Ички тынчтык — боорукерлик аркылуу ойду жана жүрөктү тазалоо.

Ал мындай мисал келтирген: «Эгер сен ызаны, жаман ойду алдыга сүрсөң, сен өзүңдү артка тартасың. Боорукер болуу — өз оюңду сактоо».

Боорукерлик жана коом

Сыним үчүн боорукерлик — бул жеке практикага гана байланыштуу эмес, коомдук жашоонун да негизи. Ал адамдарды буга чакырган: башкалардын катачылыгын түшүн, дүйнөдөгү кыйынчылыктарга сабыр менен кара, чыныгы өзгөрүү — башкаларды өзгөртүүдөн эмес, өзүңдү өзгөртүүдөн башталат.

«Эгер дүйнө боорукерлик менен толсо, эч кандай согуш, эч кандай кагылышуунун кереги жок» деген Сон Чол Сынимдин боорукерликке берген мааниси — руханий кемчиликсиздик жана чыныгы акылмандык. Анын философиясы боюнча: боорукерлик аркылуу адам эго жана ашыкча менди жеңет. Зомбулукка каршы туруш — чыныгы руханий эркиндик. Кичинекей боорукер аракеттер — чоң коомдук тынчтыкка жол ачат.

Арийне, боорукерлик — күч эмес, акылмандык. Башкаларга мээрим жана түшүнүү көрсөтүү — чыныгы күч. Ахимса (зомбулукка каршы туруу) – зомбулукка жооп кайтарбай, сабыр жана мээрим аркылуу ички тынчтыкка жетүү. Күнүмдүк аракетибиздеги кичинекей боорукерлик, жардам көрсөтүү, башкаларды түшүнүү — аң-сезимди тазалоо болуп саналат. Биздин ички өзгөрүүнүн өзү коомдук өзгөрүүгө өбөлгө. Башкаларды эмес, өзүңдү өзгөртүү — коомдук тынчтыкка жол ачат.

Ички революция жана тынч турмуш философиясы

Сон Чол Сыним: «Эгер дүйнөнү өзгөртөйүн десең, өз ой жүгүртүүңдү өзгөрт. Ички дүйнөң тынч болсо, сырттагы дүйнөң да тынч болот» дейт. Арийне, ички революция – ар бир адамдын жеке милдети.

Сынимдин сабактарында эң негизгиси — сырттагы өзгөрүүлөрдү күтпө, ички дүйнөңдү өзүң өзгөрт. Ал мындай дейт: “Коомдук кризистер, стресс, зомбулук — көбүнчө адамдардын ички тынчтыгы жоктугунан келип чыгат. Чыныгы революция — сырттагы бийликти эмес, өз ой жүгүртүүңдү реформалоо”.

«Эгер сен ой жүгүртүүңдү тазаласаң, сен өз дүйнөңдү өзгөртөсүң». Бул түшүнүк азыркы дүйнө үчүн, айрыкча технологиялык стресс, социалдык басым, маалымат агымы көп заманда абдан маанилүү. Сынимдин философиясы — ачык аң-сезим жана жеке жоопкерчилик аркылуу жашоону тынчтыкка айлантуу.

Тынч турмуш философиясы

Сон Чол Сыним адамдарга жөнөкөй жашоо менен тынчтыкка жетүү жолун көрсөтөт. Ал кандай? Материалдык ашыкчага каршы — аз менен жашоо акылмандыкка жетелейт. Күнүмдүк аракеттерге көңүл буруу — ар бир кадам, сөз, ой практика болуп саналат. Боорукерлик жана түшүнүү — башка адамдар менен гармонияда жашоону камсыздайт.

«Азыркы заманда адамдар сырттагы ызы-чуулар менен чарчайт. Ички дүйнөнү тынчтандыруунун жолу — жөнөкөйлүк жана аң-сезим». Бул философия — медитациялык практика менен жашоону айкалыштыруу, турмуштук чыныгы тынчтыкты табуунун жолу.

XXI кылымдагы актуалдуулук

Сынимдин сабактары бүгүнкү күндө төмөнкүлөр үчүн абдан актуалдуу:

• Психологиялык стресс жана мээнин үзгүлтүксүз маалымат агымынан кутулууга — аң-сезим байкоосу жардам берет.
• Социалдык конфликтер жана зомбулук — боорукерлик жана ахимса философиясы аркылуу жеңилдөө.
• Жеке бактылуулук жана гармония — жөнөкөйлүк, күнүмдүк аракеттерди медитацияга айлантуу.

Ал эми эң негизгиси: бул сабактар ар бир адамга ички дүйнөсүн реформалоого жана чыныгы эркиндикти табууга жол ачат.

Ички революцияга жетүү менен гана өз ой жүгүртүүңдү өзгөртүү аркылуу дүйнөнү өзгөртөсүң. Тынч турмуш философиясы – аз менен жашоо, күнүмдүк аракеттерге толук көңүл буруу, боорукерлик. Стресс, конфликт, маалымат агымынан биз аң-сезим практикасы аркылуу гана жеңилдейбиз. Себеби ички тынчтык гана сырттагы гармонияны жаратат. Демек, ички дүйнөнү тазалоо менен гана коомдук тынчтыкка жетишүүгө мүмкүн.

Жаратман Интеллекттин (ChatGPT) көмөгү менен даярдаган О`Шакир

Эгер «РухЭш» сайтынын ишмердиги токтоп калбашын кааласаңыз, бизди колдоо үчүн төмөнкү банктык эсебибизге өз каалооңузга жараша акча которо аласыз... Мбанк + 996 558 08 08 60 жана Оптимабанк-4169585341612561.