«РухЭш» сыйтынын «Сен кимсиң, Аялзат» сынагында экинчи орунду жеңип алган макаланы окурмандарга кайрадан сунуштайбыз…
Эзелки мааниси боюнча аяр мамиле менен бапестелүүгө тийиш болгон аялзатын бүгүн кандай карап жатабыз? Эркектердин өзүмчүлдүгү, күйүмсүздүгү улут келечегине балта чаап жаткан жокпу?
Эсиргени экиден, кутурганы төрттөн…
Азыркы кезде үйдүн да, сырттын да түйшүгүн аркалаган жалгыз бой энелер көп. Акчаны мен ашыкча табам деп эрине үстөмдүк кылгандар бар, алты саны аман туруп бекерчиликке (аракечтикке да) берилген күйөөсүн багып, анын акмакчылыгына чыдаган аялдар да аз эмес.
Аялдын эсебинен митедей жан баккандардын арасында ырыскыны кудай берет деп коюп кырк күндүк, төрт айлык дааватка чыгып тентигендери да кыйла. Бир үй-бүлөнү бакканга чамасы келбесе да кош катын алат элем деп чамынган эргулдар көп. Дагы ала бер деп менчик үйү жок, батирде күн кечирип жүргөндөрдү деле үгүттөшөт «таксырлар».
Эки жыл мурун кара далы кызды никесиз жашоого болбойт деп үгүттөп, бир дааватчы экинчи (балким, канчанчы экенин өзү деле билбесе керек, улам үйлөнө берип) аялдыкка алып, келип-кетип жүрүптүр бекер түнөккө, даяр тамакка, ысык төшөккө. Бирок келиндин курсагы чоңойгон сайын сакалтайдын да келиши азайып, такыр изи сууптур. Акыры «-ынчынын» айы-күнү жеткенде туугандарынын бири кокусунан көчөдөн «жездекени» көрүп калып, жетелеп барыптыр төрөт үйүнө. Ошол жерден да бирдемени шылтоолоп азыр келем деген бойдон качып кетиптир тигил дааватчы.
«Кыргыз байыса катын алган» кайрадан модага айланууда. Акчасы жетсе ала берсин дегендер бар. Үй-бүлөлүк турмуш акча менен эле өлчөнөбү? Полигамияны (көп аялдуулукту) шилекей чачырата мактап-жактаган «таксырлардын» бирине: «Чиедей балдары менен жесир калган, багар-көрөрү жок келинди албайсызбы?» — дегенде, мен «б-у» (колдонулган) машине минбейм дептир, адамды буюмга теңеп… Кызындай эмес, небересиндей кыздарга көз арткандар, жаш кыздарды гүлдөй тепсеп кордогондор көбөйдү төрт аял алуу «укугуна» шылтоолоп.
Күйөөсүнө катын алып бергендер бейишке кирет дегенге ишенип, токол алууга эрин өзү үгүттөгөн бир келин күнүлөштөрүнүн катары калыңдап кеткенде чыдабай ажырашып тынды эки-үч жыл мурун, паранжысын чечип ыргытып. Чүмкөнүп отурса, тирүүлөй жетим калган балдарын кантип бакмак эле…
Полигамдын «махабаты», педофилдин «шахабаты»
Кийинки аялдарын алуу үчүн биринчилеринин уруксаты болушу керекпи деген суроого биздин молдокелер шарият менен Куран жол берип жатса, аялыңдан уруксат сурайсыңбы деп жооп беришет. Чындыгында Курандагы аяттардын, Мухаммед пайгамбардан деп баяндалуучу түркүн хадистердин ичинен булар өздөрүнө жаккандарын гана сөз кылып, көп никелүү эркектин жоопкерчилиги тууралуу айтылган, жазылгандарды жаап-жашырышат экен:
“Эми эгер (алардын арасында) адилеттүүлүк кыла албайм деп корксоңор, бир эле аялга (үйлөнгүлө). [4:3]
Анан, биротоло (сүйгөн аялдарыңарга) ооп кетип, (жакпай калган) аялыңарды арасат таштап койбогула. [4:129]» (Курандан)
Биздин молдолор калыс болсо, Мухаммед пайгамбардын өрнөгүнө түздөн-түз тиешелүү бул фактыны да элге жеткириши керек эле:
«Бир жолу Фатиманын (кыргыздар бул зайыпты Бүбү Батма деп аташчу. – котормочудан) эри азрети Али (р.а.) Абу Жахлдын кызына үйлөнмөкчү болду… Балким, азрети Али бул никеси Фатиманын тынчын аларын такыр ойлобогондур. Ал (Фатима) атасына келип, өзүнүн капаланган себебин айтты. Кызынын капа болгонун көргөндө, Эки дүйнө өкүмдары өзү да абдан кыжаалат болуп, дароо эле минбарга чыгып, мындай деди: «Мен Алинин Фатимадан тышкары дагы бир аял алгысы келгендигин уктум. Эгер ушундай нике зарыл деп бекем ишенсе, Фатима менен ажырашууга тийиш, анткени бул нике аны капалантат. А Фатима – менин жанымдын бөлүгү. Ким аны капа кылса, ал мени да капалантат, кубантса, мени да сүйүнтөт».
Бул сөздөрду угуп тургандардын арасында Али да бар эле. Ал ошол замат чечиминен баш тартып, өзү абдан жакшы көргөн бүбү Фатимага кайрылып барды».
Бул окуя таанымал дин аалымы Фетхуллах Гулендин «Мухаммед пайгамбар – адамзаттын теңдешсиз асыл уулу» («Пророк Мухаммад венец рода человеческого») деген китебинде баяндалган.
Бүбү Батма кадыр-баркы чексиз Мухаммед пайгамбардын кызы болгондуктан нааразылыгын ачык айтып, күнүлөштүктөн кутула алган экен, а канчалаган келиндер «кааласаң ушул, каалабасаң кете бер» деген кескин жооптон (талактан) коркуп, көз жашын жаздыгына төгүп жүргөнүн кайсы молдо билет?..
Жашы жете элек кыздарды күйөөгө берүүнү жактагандар жубайлардын жарандык абалын мамлекеттик каттоодон өткөрмөйүнчө молдо нике кыйбашы керек деген мыйзам долбоорун колунан келишинче каралашты. Долбоорду иштеп чыккан Аида Салянованын сунушун бурмалап, дегеле никеге каршы деп жалаа жапкандар да болду. Кыздарды канча жашынан баштап турмушка узатуу керек деген суроого Чубак ажы: «Эркектин шахабатын (кумарын) козгогудай болгондо, б.а. 12-13 жаштарда», — деп койду. Секелектерге көз арткан педофилдерге кандай жагат бул жоопкерчиликсиз жооп!
Убалды ойлогула, ата-энелер!
Албетте, үй-бүлөлүк мамилелерди бир гана диний көз караш менен, болгондо да чала молдолордун бурмалаган, бир жактуу чечмелөөсү менен чектелген такыр жарабайт. Кыздардын турмуш курууга физиологиялык жактан канча жашынан жетилип даяр болору илимде эчак эле аныкталган. Кыздардын инсан катары өз бактысы, укугу үчүн жооптуу болушу үчүн рухий, маданий, психологиялык жактан тарбиялоого үй-бүлө менен кошо мектеп жана коомчулук кам көрүүгө милдеттүү.
Көп окулгандар
Саул Абрамзон: Кыргыздардын туушкандык системасы жөнүндө
- 24.04.2024
- 4860
О’Шакир: Жаншерик
- 25.04.2024
- 510
О'Шакир: Аккорд
- 01.05.2024
- 356
О’Шакир: Адабият тили
- 02.05.2024
- 298
Конкурстук чыгармалар
Биздин Архив
- Май 2024 19
- Апрель 2024 99
- Март 2024 99
- Февраль 2024 73
- Январь 2024 70
- Декабрь 2023 62
- Ноябрь 2023 63
- Октябрь 2023 60
- Сентябрь 2023 34
- Август 2023 50
- Июль 2023 41
- Июнь 2023 38
- Май 2023 50
- Апрель 2023 57
- Март 2023 54
- Февраль 2023 41
- Январь 2023 48
- Декабрь 2022 37
- Ноябрь 2022 25
- Октябрь 2022 32
- Сентябрь 2022 29
- Август 2022 29
- Июль 2022 45
- Июнь 2022 41
- Май 2022 37
- Апрель 2022 42
- Март 2022 49
- Февраль 2022 51
- Январь 2022 50
- Декабрь 2021 59
- Ноябрь 2021 41
- Октябрь 2021 72
- Сентябрь 2021 63
- Август 2021 69
- Июль 2021 83
- Июнь 2021 85
- Май 2021 63
- Апрель 2021 66
- Март 2021 85
- Февраль 2021 74
- Январь 2021 82
- Декабрь 2020 96
- Ноябрь 2020 63
- Октябрь 2020 51
- Сентябрь 2020 67
- Август 2020 56
- Июль 2020 77
- Июнь 2020 32
- Май 2020 43
- Апрель 2020 86
- Март 2020 24
- Февраль 2020 4
- Январь 2020 1
- Декабрь 2019 8
- Ноябрь 2019 2