6-китеп мында>>>>

Жетинчи китеп

1. Кемчилик деген эмне? Ал биз айланабызда эң көп байкаган нерселер. Ар жагдайда муну эстен чыгарба: көргөн нерсеңдин баары тааныш. Жогоруда да, төмөндө да бир эле нерсени табасың – байыркы, орто кылымдардагы жана жакынкы мезгилдеги уламыштарда жазылган, шаарларды жана үйлөрдү дагы деле толтурган нерселер. Жаңы эч нерсе жок, баары көнүмүш жана туруксуз.

2. Эгер жүрөктөн чыккан түшүнүктөр өчүп калса, анда негиздер да тарыхтын чаңына көмүлүп калабы? Аларды кайрадан жандандыруу, кайрадан тирилтүү – сенин гана колуңда! Бул жерде, ушул азаптуу учурда, моюнга алууга батынсам болобу? Эгер жүрөк түпкүрүнөн чыккан сөздөр болсо, анда эмнеге мынчалык корком, эмнеге уялам? Анткени акылымдан тышкары нерселер, менин жан дүйнөмө эч таасир этпейт. Муну терең түшүнсөң, сен эркинсиң. Ал эми сен үчүн кайра жаралуу мүмкүн – болгону жүрөгүңдүн көзү менен карап, дүйнөнү мурда кандай сезсең, ошондой сезүүгө аракет кыл. Жаңылануунун маңызы ушунда.

3. Даңктын курулай убаракерчилиги, жасалма театрлаштырылган оюндар, ач көз топтор, себепсиз мушташтар; итке ыргытылган сөөк; балыкты азгырган жем; кумурсканын тынымсыз аракети, курулай ызы-чуулар; корккон чычкандардын аргасыз чуркоосу; жипке байланган куурчактардын бийлегени. Ушул ызы-чуунун арасында да жакшылыкты эңсеп, текеберсиз үмүт менен жашап, бийиктикке көз артпастан, ар бир жан канчалык деңгээлде алек болорун түшүнүүгө аракет кыл. Ар бир адамдын кадыр-баркы анын кылган иш-аракети менен бааланарын түшүн.

4. Айтылган сөздүн ар бир тамчысын, болуп жаткан окуялардын ар бир кыймылын жүрөгүң менен сезип, аңдап бил. Биринчи учурда ал сөздүн кайсыл максатка багытталганын дароо байкап, экинчисинде болуп жаткан окуянын чыныгы маанисин түшүн.

5. Менин алсыз акылым бул ишке жетеби же жокпу? Бул маселени түшүнө аламбы? Эгер акылым, түшүнүгүм жетсе, анда бул менин табият берген куралым – маселени чечүүгө жардам берет. Эгер түшүнүгүм жетишсиз болсо, анда эки жолду тандайм: же бул ишти менден жакшы чечер адамга өткөрүп берем, же өзүм лидерге кошулуп, жалпы жыргалчылык үчүн маанилүү ишти аткарууга жардам берер адам менен бирге аракет кылам. Кай жолду тандасам да, коомго пайдалуу, туура нерселерге гана көңүл бурушум абзел.

6. Канчалаган адамдар татыктуу жашаганына карабай, унутулуп калышкан. Аларды даңазалагандар да көрүнбөйт.

7. Жардам сурагандан уялба; сага чоң милдет жүктөлгөн, сен чепти кайтарган жоокердейсиң. Эгер буттарың алсыз болуп, мунарага жалгыз чыга албасаң, анда эмне кыласың? Башкалар менен бирге чыгар болсоң, ошол жолду танда.

8. Келечек сени чочутпасын. Аны сен, керек болсо азыркы акылың менен, азыркы мүмкүнчүлүктөрүң менен тосуп аласың.

9. Дүйнөдөгү нерселердин баары өз ара байланыштуу, бул байланыш ыйык. Эч нерсе өзүнчө обочолонуп жашай албайт, анткени баары бирдиктүү дүйнөлүк тартипке баш ийип, ошого ылайык иретке келтирилген. Дүйнө бир, Кудай бир, жаратылыш бир. Бардык акылдуу жандыктардын жалпы акылы – бул жалпы мыйзам, ал эми чындык да бир, анткени жалпы акыл менен бириккен жандыктардын максаты бир.

10. Материалдык дүйнөнүн бардык түрлөрү жаратылыштын өзүнө кайтууга умтулат. Бардык себеп-натыйжалуу кубулуштарды жалпы акыл дароо аңдап, өзүнүн түбөлүккө сакталуучу эсине сиңирет.

11. Акылдуу жандык үчүн жаратылыш жараткан ар бир нерсе акыл-парасаттын жардамы менен ачык-айкын, түшүнүктүү болот.

12. Баары түзөтүлгөн же оңдолгон.

13. Адамзат – бул бир чоң дене сыяктуу, анын ар бир мүчөсү өз алдынча, бирок биргелешип иштөөгө жаралган акылдуу жандыктар. Бул биримдикти терең түшүнүү үчүн, өзүңө "Мен бул чоң организмдин бир клеткасымын" деп тез-тез эскертип тур. Эгерде өзүңдү жөн гана өз алдынча, бөлөк бир бөлүк катары гана көрсөң, анда адамдарды чын дилиңден сүйбөйсүң, жакшылык кылуудан чыныгы ырахатты сезбейсиң. Жакшылыкты милдет катары гана аткарып, аны өзүңө жасаган пайдалуу иштей кабыл албайсың.

14. Тыштан кандайдыр таасир болбосун, аны кабыл алган адам гана жапа чегет жана кейийт. Эгер ал болгон окуяны жамандык деп эсептебесем, эч кандай зыян тартпайм. Анткени мага болгон окуяны жамандык деп мойнуна албоо ыйгарылган.

15. Ким кандай иш кылбасын, кандай сөз айтбасын, ар дайым өз касиетимди сактоого тийишмин. Алтын, асыл таш же кочкул боз түстөгү кездемедей: сырттан ар кандай кагылышууларга туш келсем деле, өз түсүмдү, өзүмдөгү мыкты сапатты жоготпой кармоо — менин милдетим.

16. Өзүн-өзү башкарган (акыл-ой, жетекчи принцип) эч нерседен жапа чекпейт — кааласа өзү коркпойт. Башкалар аны коркутуп, кайгыртып көрсүн; ал андай бурмалоого эч макул эмес. Денең өзүнө кам көрүп, чындап жабыркаганын сага айтсын. Жан дүйнөң, болбогон нерселерге макул болбой, ичтен өзү чечим чыгарарын унутпа: эгер ал нааразы болбосо, эч кандай кайгы тартпайт. Өзүн-өзү башкарган нерсе өзү үчүн зарылдык жаратпаса, өзү үчүн эч нерсе издебейт; ал өзү менен жаңжалдашпаса, сырткы тоскоолдуктар да жаралбайт.

17. Бактылуулук – бул эң жогорку даражадагы канааттануу, жан дүйнөсүнүн тынчтыгы. Эмне үчүн анда бул жерде мени адаштырасың? Сураныч, өзүң келген жолуң менен кайтып кет, анткени мага жардамыңдын да, катышууңдун да кереги жок. Билем, сен мурдагы адатың менен эле келдиң, мен сага ачууланбайм – жөн гана кетип кал.

18. Трансформациядан чочулайсызбы? Бирок өзгөрүүсүз жашоо мүмкүнбү? Табият мыйзамы – өзгөрүү эмеспи? Эгер отун күлгө айланбаса, жуунуга мүмкүнбү? Тамак-аш иштетилбесе, курсак тойгуза аласыңбы? Өзгөрүүсүз жашоодо маанилүү нерсе жаралабы? Өзгөрүү – табияттын бир бөлүгү, табигый жана зарыл экенин түшүн.

19. Жалпы жаратылышта бардык нерселер тынымсыз кыймылда, жаратылыш менен бирге жашап, ага кызмат кылат, биздин дене мүчөлөрүбүз бири-бири менен байланышта болгон сыяктуу. Канчалаган Хрисипптер, Сократтар түбөлүккө жоголду, канчалаган Эпиктеттер жашап өттү! Ар бир адам жана ар бир окуя тууралуу силердин эсиңерде болсун.

20. Мени бир гана нерсе ойлондурат: адам табиятына жат, же каалабаган, же азыркы учурда жакпаган нерсени кантип жасабай койсом болот?

21. Унутта калар күн алыс эмес: сен үчүн бардыгы унутулат, бардыгы үчүн – сен унутуласың.

22. Жада калса, ийгиликке жетпегендерди да сүйүү – адамдын табиятынан. Эгерде бардыгыбыз бир тууган экенибизди, бир туугандар да билбестиктен, өз эркинен тышкары жаңылышарын, экөөбүз тең жакында өлөрүбүздү, эң башкысы, ал бизге жамандык кылбаганын, анткени жетектөөчүбүз биз билген нерселерди мурункудан жаман кылбаганын эске алсак.

23. Табият – чыныгы чебер сүрөтчү. Ал мом, жыгач сыяктуу бар нерселерден ар кандай формаларды жаратты: атты, адамды же башка нерселерди. Бирок ар бир жаратылган нерсе көз ирмемдик, жашоосу өтө кыска. Ошол себептен кутучанын талкаланышы, анын чогултулганынан эч коркунучтуу эмес.

24. Ачуулануу адамдын сырткы келбетин бузат. Эгер ал тез-тез жанып, анан кайра өчүп турса, акыры ал түбөлүккө өчүп, эч нерсе аны кайра жандандыра албайт. Мындай көрүнүш табият мыйзамына каршы, анткени өз катасын түшүнүү жөндөмү жоголсо, анда жашоо маңызы эмнеде?

25. Бардык нерселерди жаратылыш өзгөртүп турат, ал бардыгын башкарат. Дүйнөнүн түбөлүк жаш болушу үчүн жаратылыш ошол эле нерседен башкасын, андан дагы башкасын жаратат.

26. Эгер кимдир бирөө сага каршы иш кылса, адегенде анын жакшылык менен жамандыкты кантип түшүнгөнүн байка. Анын түшүнүгүн билгенден кийин ага таң калбай, ачууланбай, боорукердик менен мамиле кыла баштайсың. Эгер анын ишин жакшылык же ага жакын деп эсептесең, анда аны кечир. Ал эми ал жакшылык менен жамандыктын айырмасын билбейт десең, анда түшүнүктөрү аздарга боорукер болуу сен үчүн оңой.

27. Жок нерсени бар деп ойлобо. Азыркы учурда канчалык сонун нерселерге ээ экениңди ойлонсоң, эгер алар жок болсо, канчалык эңсеп, сагынарыңды түшүнөсүң. Ошол эле учурда этият бол. Башыңа бак орногондо аны баалабашың мүмкүн, кийин жоготуп алсаң өкүнүп каласың.

28. Өзүңдү бекем тут. Акылдуу жетекчи табиятынан сабырдуу, эгер ал адилеттүү иш кылып, тынчтыгын сактаса.

29. Ойлоруңду тазала. Ашыкча тынчсызданба. Учурдагы абалды так аныкта. Өзүңдүн жана башкалардын абалын түшүн. Ар нерсени себеби жана заты боюнча бөлө кара. Акыркы учурду элестет. Туура эмес ишти ордунда калтыр.

30. Айтылгандарды ойлонуу менен коштоп жүр. Болуп жаткан жана жаралып жаткан нерселердин маанисин терең түшүнүүгө аракет кыл.

31. Жөнөкөйлүккө умтул, момундук менен нурлан, жакшы менен жамандын ортосундагы ажырымга кайдыгер кара. Адамзат жаратылышын жүрөгүң менен сүй. Кудайдын жолуна түш. Философтун сөзү эсиңде болсун: "Баары адат боюнча, бирок тереңинде – болгону алгачкы заттар". Бирок унутпа: "Баары – өз адаттары менен". Бул – жашоонун кичинекей сыры.

32. Өлүм жөнүндө ой жүгүртсөң, ал же атомдун чачырап жок болушу, же жаңы бир бүтүндүккө биригүү. Бул же түбөлүк өчүүгө, же чексиз саякатка алып барат.

33. Оору кучагына алганда, чыдагыс азап жашоодон ажыратат; ал эми узакка созулган ооруга чыдоого болот. Акыл-эсиңди таап, жан дүйнөңдү тынчтандыр, ошондо эч нерсе жамандык алып келбейт. Эгер денеңдин кайсы бир бөлүгү оорудан кыйналса, колунан келсе өзү үн катсын, жардамга чакырсын.

34. Даңк тууралуу. Анын маанисин, эмнеден качып, эмнени көздөй турганын карап көр. Жашоодогу эски нерселер жаңылары менен тез эле алмашарын, дал деңиз жээгиндеги кумдай, мурункунун үстүнө жаңысы жатарын унутпа.

35.Убакытты жана бүтүндөй жашоону кеңири көз алдына элестете алган адам үчүн адам өмүрү маанилүү көрүнөбү? Ал киши "жок" деди. Анда мындай ой жүгүрткөн адам үчүн өлүм да коркунучтуу сезилбейт турбайбы? "Эч качан," – деп жооп берди ал.

36. Жакшылык кылып, бирок жаман атка конгон адам – бул падышаларга таандык өзгөчөлүк.

37. Акылдын талабы боюнча сырткы көрүнүштү, тартипти сактап, өзүндө эч кандай көрүнүш да, тартип да жок адамдын абалы жагымсыз.

38. Жашоонун жүрүшүнө ачууланбайлы, анткени алардын бизге эч кандай тиешеси жок.

39. Түбөлүктүү Кудай! Бизге, жерде жашагандарга, кубаныч бер.

40. Жашоону бышкан дан сыяктуу жыйна – ал жок болсо да, анын изи калат.

41. Кудай балдарды да, мени да таштап кетти – эмне үчүн? Демек, мунун да өз мааниси бар.

42. Анткени жакшылык да, чындык да мени менен.

43. Башкалар менен кошо ыйлап, демиңди кыспа.

44. Эгер кандайдыр бир нерсеге жарамдуу адам жашоо же өлүм жөнүндө ойлонушу керек десең, ал эми ал адилеттүү же адилетсиз, татыктуу же жаман адам катары иш-аракет кылабы же жокпу, ылгап карабасаң, анда досум, туура эмес ойлонуп жатасың деп жооп берем.

45. Афинылыктар, бир чындыкты эстен чыгарбагыла: адам өзү туура деп эсептеген жерине жетекчиси тарабынан дайындалса да, ал жерде коркунучка, өлүмгө эмес, уятка гана туш болуудан коркушу керек. Өмүр бою коркуп-үркүп жашап, тагдырдан качып кутулбайсың деген кемпирлердин кебин укпагыла. Андан көрө, Кудайга ишенип, өзүңөргө берилген убакытты татыктуу өткөрүү жөнүндө ойлогула.

46. Бактылуу адам – бул өзүн жана жакындарын коргоп, эр жүрөктүүлүктү жана жакшылык кылууну тандаган адам. Чыныгы эркек мындай учурда коркоктукка алдырбашы керек. Өмүр бою титиреп, коркуп жашабай, бардык ишти Кудайга тапшыр, тагдырдан качып кутула албайсың деген сөздөргө ишенбе. Тескерисинче, берилген убакытты пайдалуу өткөрүүнү ойлон.

47. Жылдыздардын кыймылын байкап, алар менен бирге жашоо жөнүндө ой жүгүрт. Бир нерсенин экинчи нерсеге айланганын тынымсыз байка. Мындай ойлор адамды жердеги жашоонун майда-чүйдөсүнөн арылтып, терең маанини табууга жардам берет.

48. Платондун бул сөзү абдан терең мааниге ээ: “Адамдар тууралуу кеп кылганда, жердеги бардык нерсеге жогорудан, кеңири көз караш менен кароо керек. Ошол учурда үйүр-үйүр мал, аскерлер кошундары, айыл-кыштактар, тойлор менен ажырашуулар, төрөлүү менен өлүм, соттордогу ызы-чуу, ээн талаалар, ар түрдүү элдер, майрамдар менен кайгылар, базарлар – баары биригип, карама-каршылыктардан турган бир тартипти түзөрүн көрөбүз”.

49. Өткөнгө көз жүгүртүп көргүлөчү. Канчалаган мамлекеттер өзгөрүлүп, жаңыланууда! Алдыда эмне болорун да алдын ала билүүгө болот, анткени келечек да ушул сыяктуу эле бир калыпта жана азыркы тартиптен четтебейт. Ошондуктан адам өмүрүн кырк жыл изилдесең да, миң жыл изилдесең да, натыйжасы бирдей. Андан башка да эмнени көрө аласың?

50. Жерден жаралган нерсе кайра жерге кайтат, ал эми асмандан келгендер асманга кайтат. Бул атомдордун биригүүсүнүн ажыралышы жана алгачкы элементтердин чачырашы. Бул процесс, өз кезегинде, жаратылыштын мыйзамдарына ылайык, бардык нерселердин өз ордуна кайтып келүүсүн камсыз кылат. Адамзат да, жаратылыштын бир бөлүгү катары, өз жашоосунда ушул принциптерге баш ийет. Ошондуктан, ар бир адам өз жашоосунда жаратылыш мыйзамдарын түшүнүп, аларга ылайык жашоосу керек. Бул өз кезегинде, жаратылыш менен болгон байланыштарды бекемдеп, анын гармониясын сактоого жардам берет.

51. Дагы: алар тамак-аш, суусундук, ар кандай сыйкырларды колдонуп, агымды буруп, өлүмдөн кутулууга аракет кылышат. Бирок кудай өзү жараткан бороон-чапкынга эч даттануусуз моюн сунууга аргасыз болушат.

52. Адам коомго кызмат кылуу ордуна, үстөмдүк кылууну көздөйт. Ал башкаларды сыйлабайт, учурдагы жагдайга моюн сунбайт жана жакындарынын кемчиликтерин кечире албайт.

53. Кудайдын жана адамдардын жалпы акыл-эсине ылайык иш-аракеттерди жасаганда эч кандай коркунуч болбойт. Анткени, эгер иштер тартип менен, бактылуу жүрүш менен аткарылып, зарыл нерселерге жетишүү мүмкүн болсо, анда эч кандай жамандыктан шектенүүгө негиз жок.

54. Башыңдан өтүп жаткан ар нерсени жакшылык катары кабыл алуу, жаныңдагы адамдарга адилеттүү жана түшүнүк менен мамиле кылуу – бул сенин толук көзөмөлүңдө. Ошол сыяктуу эле учурдагы идеяңды искусство эрежелерине ылайык калыптандыруу да колуңда.

55. Келечегиңди ойлосоң, артка кылчайба. Тескерисинче, табият кайда алып баратканына көңүл бур. Ааламдын табияты жашооң менен байланыштуу, ал эми сенин милдетиң – өзүңө эмне керектигин билүү.

56. Биз жаратылышыбызга жараша жашообуз керек. Акыл-эстүү жандыктар үчүн эң жакшысы – бул жалпы жакшылыкка кызмат кылуу, анткени биз бири-бирибиз үчүн жаралганбыз. Ошондуктан, адам табиятында биринчи орунда коомдук мамилелер турат. Экинчиден, денелик каалоолорго баш ийбестен, туруктуу болуу керек. Акыл-эс өз чектерин билип, сезимдерге жана кумарга алдырбайт. Анткени, сезимдер жаныбарларга мүнөздүү, ал эми акыл-эс бийлик кылууну, башкарууну каалайт. Бул туура, анткени баарын башкаруу табияттын өзү тарабынан берилген. Үчүнчүдөн, акыл-эстүүлүк – бул этияттык жана алдын ала көрө билүү. Ушул принциптерди карманып, туура жолдо жүрүп, баардыгын өз колуңа ал.

56. Калган өмүрүңдү жаратылыш менен шайкеш өткөр, жашооңду толук кандуу, эч нерседен кем кылбай жаша.

57. Тагдырыңа жазылганды, башыңа келген окуяларды гана сүй. Бул жашоодо андан артык бакыт барбы?

58. Ар бир окуяга көз чаптырып, ага нааразы болгон, таң калган же ачууланган адамдарды элестет. Алар азыр кайда? Изи да жок. Демек, сен да ошондой болгуң келеби? Башкалардын сезимдеринин өзгөрүшүнө же алардын ойлоруна көңүл бурбай, өз ишиңди тыкан аткарууга толук мүмкүнчүлүгүң бар. Анткени, сен ишиңди канчалык чебер аткарсаң, ошончолук ал сага пайдалуу материал. Эмне кылба, өз алдыңда таза жана туура бол. Бул эки нерсени тең эстен чыгарбаган адам эч нерседен коркпойт.

59. Ички дүйнөңдү кара, анткени жакшылыктын булагы ошол жерде. Эгер аны дайым издеп, казып турсаң, ал эч качан түгөнбөйт.

60. Денең тынч жатса да, же кыймылда болсо да, өзүңдү тартипке салып, туруктуу болсун. Ойлоруңдун мазмундуу жана көрктүү болушу сыяктуу эле, денең да ошондой болушу керек. Муну байкап, баалоо оңой.

61. Жашоо – бул бий эмес, күрөш сыяктуу. Анткени адам ар дайым бекем туруп, ар нерсеге даяр болушу керек.

62. Кимге кайрылып жатканыңды, кимдин пикирин издегениңди жана алардын негизги максатын кылдаттык менен таразала. Өз эркинен тышкары ката кетиргендерди айыптаба. Алардын таанылуу жана умтулуу булактарын түшүн, сен алардын күбөлүгүнө муктаж болбой, өз жолуңду табасың.

63. Эркине каршы ар бир жан чындыктан ажырайт. Ошол сыяктуу эле адилеттүүлүк, акылдуулук, жакшылык сыяктуу бийик баалуулуктардан да алыстайт. Бул чындыкты дайыма эсинде тутсаң, сабырдуулук сага жол көрсөтөт.

64. Эгер кандайдыр бир оору пайда болсо, анда ал уят эмес, сенин башкаруучу ойлоруңду начарлатпайт, анткени ал сенин материалдык же коомдук жашооңду бузбайт. Ошондой эле дээрлик ар кандай оору учурунда Эпикурдун философиясы жардамга келет. Эгер сен өз чектериңди эстей жүрсөң жана ашыкча тынчсызданбасаң, анда ал оору чыдамдуу жана убактылуу. Биз көп учурда нааразы болгон нерселер чындыгында эле азап менен бирдей экенин да эсибизден чыгарбашыбыз керек: мисалы, уйкусурап, тердеп же тамакка табитибиз тартпаганда. Ошондуктан, мындай учурларда өзүңө мындай дегин: "Мен азап-тозокко алдырдым".

65. Адамдарга кандай мамиле кылсаң, адам сымактарга да ошондой мамиле кылуудан сак болгула.

66. Телавгдын жан дүйнөсү Сократтан жакшырак эместигин кайдан билебиз? Сократтын өлүмү даңктуурак болгону, софисттер менен ишенимдүү сүйлөшкөнү, түнкү суукка оңой чыдаганы, саламиндик алып келүүгө буйрук берилгенде каршылык көрсөткөнү, жолдо өзүн жакшы алып жүргөнү жетишсиз. Тескерисинче, Сократтын ички дүйнөсүнө, адилеттүүлүгүнө, Кудай алдындагы таза, сабырдуу, башкалардын билбестигине моюн сунбаганына, табият берген нерселерден баш тартпаганына, ага ыраазы болгонуна, өз акыл-эсин башкара билгенине көңүл бурушубуз керек.

67. Жаратылыш өзүнө чек коюп, бардыгын өзүнө баш ийдире албагандай аралаштырып салган жок. Ал адамга Кудайга жетүү мүмкүнчүлүгүн берет, бирок ошол бойдон таанылбай калууга да шарт түзөт. Муну ар дайым эстеп жүр: бактылуу жашоо үчүн канчалык аз нерсе керек. Эгер диалектика же табият жөнүндөгү билимиңе ишенимди жоготсоң да, асыл, урматтуу, коомдук адам болуудан жана Кудайга баш ийүүдөн баш тартпа.

68. Жашооңду сага айтылган сындарга же айланаңдагы башаламандыкка карабай эркин, тынч өткөр. Эгер болуп жаткан окуяларды туура баалап, тагдырыңды кабыл алсаң, эч нерсе ички тынчтыгыңды буза албайт. Акыл мындай дейт: "Бул табигый көрүнүш, ал башкача сезилиши мүмкүн". Ал эми эрк кошумчалайт: "Ооба, бул да табигый, анткени бардыгы Кудайданбы же адамданбы, алардын каалоосу менен ишке ашат. Баары тааныш жана мүмкүн, жаңы же аткарылбай турган эч нерсе жок".

69. Мүнөздүн жетилиши – бул ар бир күндү акыркы жолку сыяктуу кабыл алуу, тынчсызданбай жашоо, эч нерсеге берилбей, эки жүздүүлүктөн алыс болуу.

70. Кудай өлбөс жана кемчиликсиз, ал жаман адамдардын көптүгүнө нааразы болбойт. Тескерисинче, Кудай ар бир жанга, анын ичинде жаман адамдарга да кам көрөт. Ал эми сен, жакында бул дүйнөдөн кетесиң, жаман адамдардын бири катары жашап жатканыңды унутпа.

71. Өз кемчиликтериңден качууга аракет кылуу – акылсыздык, бирок бул мүмкүн. А башкалардын кемчиликтеринен кутулуу таптакыр мүмкүн эмес.

72. Акыл-эс жана жарандык аң-сезим, коомго жат же руханий эмес деп эсептелген нерселерди өзүнөн төмөн турат деп эсептегенге укуктуу.

73. Эгер сен жакшылык кылсаң, демек, башка бирөөгө пайда алып келдиң. Эмне үчүн андан ары жиндидей болуп, экинчи нерсени издейсиң? Эмне, кылган жакшылыгыңды даңазалап мактангың келеби же сыйлык күтөсүңбү?

74. Кайрымдуу адам чарчабайт. Жакшылык кылуу – табиятка жараша иш. Андыктан, башкаларга пайда алып келүүдөн тажаба.

75. Жалпынын табияты дүйнөлүк тартипти көздөй умтулат. Азыркы учурда болуп жаткан окуялар, алар кезектешип келеби же бири-бирине байланыштуубу, эч кандай мааниге ээ эмес. Эң башкысы – бүткүл дүйнөлүк жетектөөчү күч эмнеге умтулуп жатканы. Муну түшүнсөң, жаның тынч болот.

Жетинчи китептин соңу.

8-китеп мында>>>>>>

Которгон Абийрбек Абыкаев

Эгер «РухЭш» сайтынын ишмердиги токтоп калбашын кааласаңыз, бизди колдоо үчүн төмөнкү банктык эсебибизге өз каалооңузга жараша акча которо аласыз... Мбанк + 996 558 08 08 60 жана Оптимабанк-4169585341612561.