АҢГЕМЕ

Бул окуя биринчи көргөндө адеп-ахлаксыз көрүнгөнү менен, менимче, ал толугу менен чыныгы окуяларга негизделген. Аңгеме Гарри Харт жөнүндө. Анын чынчылдыгы менен жөнөкөйлүгү аны Фриарс клубунун башка мүчөлөрүнүн, ошондой эле театр бизнесинин ичинде да, сыртында да аны менен жолуккан бардык сулуулардын сүйүүсүнө ээ кылган. Музыка жазуучулар адатта өздөрүнө сын көзкараштан карап, өзүн-өзү талдоого анча көңүл бурушпайт. Гарри болсо "Апси Дейзи" ыры Казино театрында бир жыл бою бийлик кылганга чейин бул эрежеден жагымдуу өзгөчөлөнчү.

Гарри Харттын кечки клубдагы сүйлөшүүсүн уксаңыз, ал жөнүндө түшүнүк аласыз. Ал "Сонянын көйнөгү" менен "Руттун көйнөгү" либреттолорунун, ошондой эле жүздөгөн популярдуу ырлардын тексттеринин автору Сэм Роуз менен эскирген пианино жанындагы үстөлдө отурган.

– Билесиңби, Сэм, – деди Гарри, – мен ойлойм: балким, биз өнөктөш болсок кандай?

– А Кейнге эмне болду?

– Эми экөөбүздүн ортобузда баары бүттү, – деди Гарри. – Аялы аны бузуп койду. Менимче, ал Кейнди чынчыл эркек кылуу үчүн атайын ага тийген. Кандай болгон күндө да, ал ушунчалык чынчыл болгон үчүн мен мындан ары чыдай албайм. Сэм, мени жакшы билесиң: өзүң жаша, башкалардын жашоосуна кийлигишпе. Эч кимдин этикасына же ал кандай аталбасын, меникине шек келтирбесе, мен да аныкына тийишпейм. Баарыбыз колубуздан келишинче аракет кылабыз, турмушка мен ушундай карайм. Андан тышкары, анын Лоттидеги ритмикалык эки чыгармам үчүн жазгандарынан да жакшырак тексттерди уктум. Сен аларды билесиң; жана экөөбүздүн эле ортодо болсун, ал экөөнү тең бузуп салды. Алар чиркөө гимндери сыяктуу эле суроо-талапка ээ, андан жакшы эмес. Анан албетте, жолдорубуз бөлүнгөндө, мен буга көп деле өкүнгөн жокмун.

Бирок аягына чейин айтып берейин, жөн гана адам канчалык акылсыздыкка чейин жетиши мүмкүн экенин көрүңүз. Биздин "Ооба, ооба, Эулалия" деген ырыбызды эстейсизби? Биринчи актынын аягында сонун сүйүү дуэти бар. Ошол учурда менде кийин хитке айланган бир кичинекей обон жаралды. Мен мактанбайм, бирок ал обон чынында эле хит, дагы эле ошол бойдон калууда. "Мени карма" ырын айтам...

– Албетте, бул хит! – Сэм макул болду.

– Бирок аны хит кылган сөздөрү эмес, – деди Гарри.

– Туура айтасың, – деди Сэм баш ийкеп.

– Ошол обонду биринчи укканда ал абдан таасирленди. Мен ага башкы партиянын ноталарын бердим, аларды аялына көрсөтүптүр ал. Аялы пианинодо бир аз ойнойт экен. Ал обонду ойноп көрүп, мен аны кайсы бир операдан уурдап алганымды айтат. Ал "Жокондадан" деп ойлоп, бирок так билбептир. Эртеси Кейн мага бул тууралуу айтып берди. Мен ага бул "Жоконда" эмес, Доницеттинин "Линда ди Шамуникс" чыгармасынан экенин түшүндүрдүм.

Көрбөйсүзбү, ал башка бирөөдөн уурдалган обондун үстүндө иштөөнү адилетсиз деп эсептейт имиш!

– Сенин ашкере чынчыл болгонуң бир аз кеч болуп калган жокпу? – дедим.

– Балким кечтир, бирок кеч болсо да, болгону жакшы, – дейт ал.

– Уксаң, Бенни, бул сенин аялыңдын ою, сеники эмес, – дедим.

– Аны аны өз жайына коёлу, – деди ал.

– Аны бул жерге алып келгим келген акыркы адам мен, – дедим. – Бенни, мойнуңа алышың керек, бул сонун обон.

– Ооба, аның чын, – деди ал мойнуна алып.

– Эми айтчы, биздин концертке келгендердин канчасы "Линда ди Шамуникс" ырын уккан же уккусу келет? Биздин топ бул обонду алганда, мен миллиондогон адамдарга бакыт тартуулайм. Алар мурда эч укпаган кооз музыканын сыйкырына бөлөнүшөт. Андан тышкары, алар анын ого бетер жакшыртылганын угушат, анткени аны өз талантым менен өркүндөттүм.

– Биринчи төрт тактысы ошол эле бойдон калыптыр, ошол эле жерден уят болосуң.

– Укчу, Бенни. Буга чейин менин музыкама эч качан терс пикир айткан эмессиң, мен да сенин сөздөрүңдү эч качан сынаган эмесмин. Азыр мени обон уурдаган деп айыптагың бар. Муну жашырбайм, бирок эгер муну кылбасам, сен акча таба албайт элең, ал тургай үйлөнмөк эмессиң. Бирок бул тууралуу сөз кылбайлы. Бир жолу эжемдикине барсам, бир сопрано ырчы "Мен сени сүйөм, сени сүйөм, жүрөгүм айтып жатат" деген сыяктуу ырды созолонтту. Бул абдан таасирдүү ыр болчу – жыйырма, отуз жыл мурун чоң хит болгон.

– Анын эмнеге айтып жатасың?

– Сенин "Мен сени сүйөм" деген сөз айкашы бар төрт-беш ырыңды эстеп. Анан да ыр жазуудагы ооматың башталгандан бери жазган ар бир ырыңда "жүрөк", "мен", "мага айтчы" деген сөздөрдү жок дегенде эки жолу колдоносуң деп ишенем. Айтчы, сураныч, бул сөздөрдү өзүң ойлоп таптыңбы же кимдир бирөөдөн уктуңбу?

Мен ушуну айтканда, ал дароо унчукпай калды. Бирок анын этикасы дагы эле аны тынчсыздандырып турду. "Эулалиядан" кийин экөөбүздүн жол бөлүнөрү ачык көрүнүп калды. Мен мурун айткандай, анын тексти менин Доницеттидеги ишимди такыр жакшырткан жок; тескерисинче, мүмкүн болушунча бузду!

– Ошондо? – деди Сэм.

– Ошондо, – деп жооп узатты Гарри, Конрад Грин кечээ мага келип, сүйлөшүп кетүүмдү суранып телеграмма жөнөтүптүр. Бүгүн ага барып келдим. Ал ушунчалык акылсыз болгондуктан, мени Фримлден жакшырак деп ойлойт. Көрсө, анда Жек Прендергасттын либреттосу бар экен, ал Кейн экөөбүздүн иштешибизди каалаптыр. Мен ага Кейн менен иштешпейм дедим, анан ал мага кимди кааласам, ошону алып келүүнү айтты. Ошондуктан мен сага чалдым.

— Жакшы сөзүңүз бар экен, — деди Сэм. — Либретто кандай экен?

— Мен аны жөн гана көз чаптырып окудум, бирок жакшы деп ойлойм. "Золушканын" сюжети, эгер сиз өзүңүздүн текстиңизди жана менин музыкамды кошсоңуз, биз көрүүчүлөрдү жаңы нерсе менен таң калтырабыз.

– Жаңы обондоруңуз барбы?

– Ооба? Харт күлүп жиберди. – Алар менден куюлуп чыгууда! – Ал роялга отурду. –Мисалы, бул ритмикалык кичинекей чыгарманы угуңуз. Эгер бул хит болбосо, мени каалаган сөз менен сөгүңүз!

Ал аны алгач фа-кескин мажордо, чеберчилик менен ойноду. Эсте калар кайырмасы өзгөчө жакшы болду, оң кол менен вальс сыяктуу, а сол кол менен эки чейрек нотада ойнолду. – Төмөнкүсү да жакшы, – деди ал жана аны дагы бир жолу, ошондой эле ишенимдүү түрдө, си-бемоль мажордо ойноду – бул тон айтылганда эле ортозар пианистке коркунуч туудурат.

– Ой, бул... – Сэм Роуз толкунданып кетти.

– Бул кайсы?…

– Тааныбайсыңбы?

– Волга бурлактарынын ырыбы?

– Жок, – деди Харт. – Бул “Аиданын” партиясынан — ал жигити согушка кетерин билгенде. Биздин концерттерге келгендердин эч кимиси байкабайт, балким, Димс Тейлор менен Алма Глуктан башкасы.

– Абдан жакшы, — деди Сэм, — ал дагы эле хит боло электиги таңгалыштуу.

– Верди ритмди билбейт! — деди Харт.

Келгиле, бир аз артка кайрылып, Лонг-Айленддеги Бакс ресторанындагы каарманыбызды көрөлү. Бир күнү кечинде бир топ балдар-кыздар чогулуп, Гарри Харттын өзү келерин укканда баары кубанышты. Ал биринчи коктейлин ооз тийгенгенге үлгүрө электе, аны ойноп берүүгө көндүрүштү.

– Өзүңө гана таандык нерсени ойноп бериңиз! — деп суранды толкунданып алган Хелен Морз.

— Эгер сиз өзүм жазган нерсени айтсаңыз, — деп жооп берди ал ачыктык менен, — анда бул жөн гана мүмкүн эмес. Башкача айтканда, мүмкүн, бирок аны уккандан көрө укпай койгон оң. Бирок менин атым бир нече сонун чыгармаларда бар, сизге алардын бирин же экөөсүн ойноп берейин. Анан андан ары көпкө күттүрбөй, ал эки ритмикалык чыгарманы жана Конрад Гриндин "Upsy Daisy" чыгармасын сезондун хитине айландырган сүйүү ырын ойноду. Ал башка нерсени, анын угармандарынын чөйрөсү тааный албаган нерсени ойной баштаган учурда, алар үйдүн кожойкесинин кимдир бирөөгө анын алып баруучусу Рудольф Фримл мырзаны тааныштырып жатканын угушту.

— Кадыр түн! — деди Харт оюнун токтотуп. — Ойногонду билген адам ойносун!

Ушул сөздөр менен ал пианинодогу ордун жаңы келген адамга берип, бөлмөнүн алыскы бурчуна барып олтурду.

— Фримл мени уккан жок деп үмүттөнөм, — деп сырын ачты ал Мисс Силлоуга, — анткени мен анын чыгармасын, өзүмдүкү катары ойноп жаткам.

Дагы бир жолу футбол оюнунда Гарри "Голдвин-Мейердин" жылдызы Рита Марлоунун жанында отуруп калды. Абада студенттердин "Ооба, мырза! Бул менин сүйүктүү ырым!" деген кыйкырыктары жаңырды.

— Уолтер Дональдсон – чыныгы хит жаратуучу! — деди Харт чын дилинен суктанып.

— Жөн эле өзүңүз жаза албай калгансып! — деп Рита аны тамашалады.

— Кайдан, мен ага жеткиче качан! — деди Гарри жөнөкөйлүк менен, бирок мактоодон ыракат алганы байкалып турду.

Бир маалда алардын артынан бирөөлөр карап жатканын сезишти.

Рита аны таанып калышты деп ойлоду.

— Өзүбүздү алдабайлы, селки, — деди ал жылмайып. — Көңүл сага бурулуп жатат, мага эмес.

Стадиондон чыгып келатканда Гарри Ритага өзүнүн каржылык абалы жөнүндө айтып берди. Анын банкта жыйырма беш миң доллардан ашык акчасы бар экен, музыкасы популярдуу убакта жылына орточо эсеп менен кырк миң доллар киреше табарын айтты.

— Менин кызыктуу идеяларым түгөнмөйүнчө бактылуумун, — деди Гарри. — Алардын түгөнүп калышына эч кандай себеп жок, анткени айланада миллиондогон киреше алып келген эски ырлар толтура. Мен сага каржылык абалым жөнүндө айтам, анткени... менимче, сен эмне үчүн экенин өзүң деле түшүнүп турасың.

Рита баарын түшүндү. Экөө тең бир пикирге келип, Гарри экөө баш кошууга даяр болчу.

"Апси Дейзи" мюзикли сахнада үч айдан бери коюлуп, анын ырлары угуучуларды тажатып бүткөндө, Гарри Харт Спенсер Дилдин көзүнө түштү. Интеллектуалдарга арналган "Уэбстерз Уикли" журналында жарыяланган төрт миң сөздөн турган макалада "Гарри Харт – заман жарчысы" деген аталыш менен Дил Хартты жаңы америкалык джаздын пионери деп атап, анын новатордук ритмдери музыкада чыныгы революция жасай турганын жазган. Гарри бул макаланы окуп бүткүчө шашылды, бирок анда колдонулган кээ бир терминдерди түшүнүү кыйынга турду.

Пегги Личтин жекшемби күнкү конок тосуулары өзгөчө коноктору менен белгилүү болчу. Алардын арасында Макс Рейнгардт, Рейнольд Верренрат, Яша Хейфец, Жерица, Майкл Арлен, Ноэл Кауард, Дадли Мэлоун, Чарли Чаплин жана Жин Танни сыяктуу белгилүү инсандар бар. Пеггинин батири жекшемби күндөрү чыныгы салонго, маданий жашоо борборуна айланган.

Спенсер Дил өзүнүн чуулгандуу макаласы чыккандан бир нече жума өткөн соң Гарри Хартты Пеггиге алып келди. Өз шакирти менен тааныштырып жатып, Дил Харт "көк" симфониянын үстүндө иштеп жатканын, андан кийин Жорж Гершвиндин ультраритмдери жана дээрлик диссонанстары да жөнөкөй көрүнөрүн кубаныч менен билдирди.

— Оо, — деп суктанды сулуу Майра Хэмптон, — ал, албетте, бизге андан бир нерсе ойнойбу?

— Ойноп берем, ойноп берем, — Харт жини келип кайталады. — Мен да эс алышым керек деп ойлобойсуңарбы! Кечээ кечинде Браундардын үйүндөгү кабыл алууда, бардыгы мени курчап алышты. Мен баш тартканымда, алар эч нерсени уккулары келбей, акыры аларга ойноп бердим. Аларга сабак катары колумдан келишинче аябай начар ойнодум. Бирок алар начар ойногонумду байкашкан да жок! Сиз акчаны кантип табасыз?

— Мен актрисамын, — деди жаш айым уялып.

— Эгер сизди кайда барсаңыз да, ар бир жолу ойно деп суранышса, жагабы?

— Ооба, — деп жооп берди ал, бирок Харт анын жообун күтпөстөн элдин арасына житип кеткен.

Гарри жалгыздыкты издеп жаткандай көрүндү. Ал таарынгансып, калгандардан алыс отурду. Кожойке сунуштаган виски-соданы ичип, ага ыраазычылык билдирүүнү да ойлогон жок. Кожойке эч кейибестен, ага "Метрополитенден" синьор Пареллини ээрчитип келди.

— Мистер Харт, — деди ал, — бул мистер Парелли, "Метрополитендин" дирижёрлорунун бири.

— Д-дэ?

— Балким, бир күнү мистер Парелли сиздин опералардын бирин дирижёрлойт.

— Мен үмүттөнөм, — деп Парелли сылык жооп берди.

— Үмүт? — деди Харт бырс күлүп. — Эгер опера жазсам, ага өзүм дирижёрлук кылам, эч кандай учурда аны чет элдикке ишенбейм.

Акыркы согуштун натыйжасында адамдар кыйынчылыкка туруштук берүү жөндөмү бир топ жогорулагандай. Жыйырма мүнөттөн кийин Пеггинин коноктору Гарринин ойноп берүүдөн баш тартканына карабастан, жашоону улантууну чечишти. Алардын бири шотландиялык эр жүрөк, бирок музыкалык жөндөмү анчейин Рой Лэттимер роялга отуруп, өзү ойноду.

Ал баштаган жеринен эле токтоду, анткени төрт тактыдан ары аткара албады. Ошол замат бөлмөнүн башка бурчунан Харт ага карай атырылып келип, аны табуреткадан оодарып салды.

— Өзүңүздү пианистмин деп эсептебесеңиз экен! — деп каарданып кыйкырды Харт. Анын акыркы сөзү, пион гүлүн өстүргөн же саткан адамдын атындай жаңырды.

Ал эми эки саат бою Спенсер Дил жана бактысыз кожойкеден башкасынын бардыгы аны таштап кеткенде, Гарри тынбай ойноду. Ал ойногон ырлардын тизмесинде Керн, Гершвин, Стивен Жонс, Айшем Жонс, Сэмюэлс, Юманс, Фримл, Стэмпер, Турс, Берлин, Тьерни, Хаббел, Хайн же Гитц-Райс сыяктуу композиторлордун бир да чыгармасы жок эле.

Ошол күнү Харт кырк бешинчи көчөдөн Бешинчи авеню аркылуу "Плаза" ресторанына барууга аргасыз болду. Ал дээрлик бардык өтүп бараткандар ага тигиле карашканын байкады. Өткөн жумада эки гезит анын сүрөтүн басып чыгарганын эстеди. Демек, окшоштук ал ойлогондон да күчтүү болгон экен.

Нью-Йоркто кыш жумшак болгондуктан, Харт "Плазанын" дааратканасына киргенде, сол жаак үстүңкү эрининин сол жагы көө болуп калганын көрдү. Мурут сыяктуу көрүнгөн бул нерсени өчүрүп салууну чечти, бирок чач тарач жарымын бүткөндө оюнан кайтып, токтоду.

"Плазада" Харт Рита Марлоу менен жолугушууга тийиш эле. Ал бул жолугушууну мүмкүн болушунча кечеңдетти. Эгер анда бир аз сыймыктануу же акыл-эс болгондо, ал буга чейин эле түшүнмөк. Эмнеге ал Элинор Дил менен Тельма Уоррен сыяктуу аялдар менен дос болуп, миссис Уоллес Жерард менен тааныштыруу убадасын алган адам экинчи сорттогу кино актрисасы менен убакыт өткөрүшү керек? Кыз түшүнүшү керек эле: мурда жумасына үч-төрт жолу жолугуп, күн сайын эртең менен, кечинде жана алардын ортосунда чалып турган дос, күтүлбөгөн жерден чалбай, жолукпай, ал тургай өзү чалганда сүйлөшпөсө – кандайдыр себеби болуш керек ко. Бирок бул адам, эмне болсо да жолугушууда балким, ошондой көрүнүгө аракет кылат. Анысына да, мунусуна да макул дейли, бирок мында оройлук жарабайт да. Болгону тынч жана сабырдуулук менен өткөн нерсе артта калганын түшүндүрүп, чекит коюу керек.

— Каерге барып сүйлөшөлү? – деди Рита.

— Убакытты көп албаган жерге барсак дейм, — деди Гарри. — Менин Пол Уайтмен менен жолугушуум бар. Ал симфониямдын үзүндүсүн угушу керек.

— Ишиңе тоскоол болгум келбейт, — деди Рита. — Балким, бүгүн кечинде мага келгениң оңдур?

— Бүгүн мүмкүн эмес, — кескин жооп берди Гарри.

— Анда качан?

— Мен чалам. Чыгып кетүү кыйын, түшүнөсүңбү...

— Түшүндүм окшойт, — ал бурулуп кетип калды.

Гарри анын артынан күңкүлдөдү:

— Мына эми...

Анын симфониясы күтүлгөндөй ийгиликке жетпеди... Сынчылар Гершвиндин же Димс Тейлордун чыгармаларындай кубаныч менен кабыл алышкан жок. "Бирок акырында," — деп ойлоду Гарри, — "Гершвин эрте баштаган, ал эми Тейлордун гезиттерде өз адамдары бардыр."

Концерттен кийин Спенсер Дил кабыл алуу уюштурду. Ал жерде Гарри ар дайым жаш композиторлорду колдогону менен белгилүү миссис Уоллес Жерард менен таанышты. Харт анын Парк-авенюдагы батиринде ойноого чакыруусун кубанып кабыл алды. Бирок ал ага музыка эмес, сырдашуу керек деп ойлоп жаңылыптыр, ошондуктан анын ал жакка биринчи барышы акыркысы болуп калды.

Конрад Грин Гай Болтондун либреттосуна музыка жазууну тапшырды. Бирок ал Сэм Роуз менен иштешүүнү каалаган жок, себеби Сэмдин тексттери өтө жөнөкөй деп эсептеди. Ошондуктан Грин ага башка өнөктөш тандоону сунуштады, натыйжада Гарри Спенсер Дил тандалды. Алардын биргелешкен эмгеги ар бир такттын башында жаңы өлчөмдү талап кылган, алты муундуу рифмалуу саптардан турган татаал чыгарма болуп чыкты. Бул ырларды түшүнүү, атүгүл ырдоо хор кыздарына Эрнест Бойддун биотаксия тууралуу трактатын өздөштүрүүдөй эле кыйынга турмак.

Музыка боюнча консультант Грин, Фрэнк Терстунду уккандан соң, чыгармага карата кескин сын айтып, аны "эң жаман" деп баалады. Буга жооп кылып, Харт ага мындай деди: “Сен көп нерсени билесиң, бирок бул маанилүү эмес. Биз келишим боюнча шоу үчүн музыка жана текст жазууга милдеттүү болчубуз, биз ошону аткардык. Эгер сизге жакпаса, адвокатым менен сүйлөшүңүз”.

Грин анын адвокаты да Нью-Йоркто экенин, бирок Харттын билдирүүлөрүн жөн гана "тамаша" катары кабыл алганын айтты. Ал Харттын техникалык талаптарга жооп бербеген музыкасын кабыл алуу мүмкүнчүлүгүнө шек санап, ага каршы чыкты. Мисалы, ал белгилүү музыканттардын аткара албастыгын же прологдун өз убагында бүтпөй калышын мисал келтирип, эгер мындай жагдай жаралса, алар кийинки кырк жыл бою соттошууга туура келет деген оюн айтты.

Ал сүйлөшкөндөн бир жыл өтүп, Гарринин колунда 214 доллар 60 цент накталай акчасы бар эле. Бул сумманын ичинде симфониянын ноталарын жана пластинкаларын сатуудан түшкөн 56 доллар да бар болчу.

Бир күнү жекшембилик гезиттен Гарри Отто Гарбах Уиллис Мервин үчүн либретто жазып жатканын, ал эми Мервин композитор издеп жатканын окуп калды. Жаңы муундун продюсери болгон Мервин мурда Гарринин "Монахтар клубундагы" досу болчу.

Гарри ошол жерге жөнөдү. Ал Мервинди таап, сөздү создуктурбай түз эле маселенин чоо-жайына өтүштү.

– Кеч болуп калды, – деди жаш продюсер. – Башында сени ойлогом, бирок сыягы сени азыр оратория гана кызыктырат окшойт. Мурунку чыгармаларың идеалдуу болмок, бирок акыркы убакта жаратып жаткан оор, зериктирме чыгармаларың бул пьесага эч туура келбейт. Бул жерде жеңилдик керек, а мен Дональдсон жана Кан менен келишимди түзүп койдум.

– Мен бир нерсе кошо алам... — Гарри кекечтенди.

– Шегим бар, — Мервин анын сөзүн бөлдү. — Либреттодо фуга же реквиемди колдонор жер эсимде жок.

Чыгуучу жайга бет алган Гарри мурунку жылдардагы өнөктөшү Бенни Кейнди байкады. Бенни ордунан тура саламдашмакчы болгондой болду да, бирок оюн өзгөртүп, кайра отурду.

«Ал мурдагыдай текеберленбей калыптыр», — деп ойлоду Гарри, Кейндин кызыгуусунун жогуна өкүнүп. — «Мага бир хит керек — ал мени бул абалдан чыгарат. Албетте, тексттерди өзүм деле жазам, бирок Беннинин да жакшы идеялары бар эле».

Харт эски басмаканага кайрылды. Ал жерде өткөргөн бейкапар күндөрүн эстеди. Ошол кезде ал кондитердин тойуна чакырылган коноктой, жагымдуу жана сыйлуу болчу. Бир жолу Спенсер Дилдин сунушу менен, бул басмакананы эстетикалык жактан жогору баалаган башка фирмага алмаштырган эле.

— Гарри, сага эмне болду? — Макс Уайз, анын шериктеринин бири, тынчсыздануу менен. — Акыркы кезде такыр көрүнбөй калдың, изиң да жок.

— Балким, жакында угасыңар, — деп жооп берди Харт, анын үнүндө бир аз чакырык бар эле. — Эгер жаңы хит жазууга даярмын десем, эмне дейт элеңер?

— Мен бул эң эле өз убагында болот элем дейт элем.

— А мен силерге кайра кошулсамчы?

— Хит менен — албетте. Бирди жаз, ошондо эшигибиз сага ачык. Азыр ким менен иштешип жатасың?

— Азыр жалгызмын.

— Эгер Бенни Кейнди кайрадан өнөктөш кылууну чечсең, жакшы болмок, — деп сунуштады Макс Уайз. — Силердин бөлүнүшүңөр — бул Балтимордун Огайодон бөлүнүшү, же чочко эти буурчактан бөлүнүшү сыяктуу эле.

— Ал менден кеткенден бери эч нерсеге жетишкен жок, — деди Харт.

— Бул чындык, — макул болду Уайз, — бирок моюнга алыш керек, сен да өлкөнү шедеврлер менен анча деле толтуруп жиберген жоксуң!

Харт өз текебердиги үчүн өкүнгөн бойдон мейманканасына кайтты. Ал Беннинин номерин терүүгө даяр эле. Күтүлбөгөн жерден телефон шыңгырады. Трубканы көтөрсө, Беннинин үнү экен.

— Сени бүгүн "Монахтарда" көрдүм, — деди Бенни, анын сөзүндө бир аз таңгалуу бар эле. — Кайдан жолугалы?

— Клубда, — деп жооп берди Гарри. — Жарым сааттан кийин барам.

Алар пианинонун жанындагы үстөлгө отурганда, Бенни сөзүн баштады:

— Ойлонуп көрдүм... Акыркы кезде "Мен сени сүйөм" деген темада эч ким ритмдүү ыр жазган жок. Айрыкча, акыркы эки-үч айда. Сен мага бир жолу эжеңе барганыңды айтып берген элең, ошондо бир сопрано ырдаган экен: "Мен сени сүйөм, мен сени сүйөм, — менин жүрөгүм айтат".

— Анан эмне кылалы дейсиң?

Бенни сөзүн улантты:

– Неси болсо да, ушул ырды алалы. Сөздөрүн бир аз оңдойм, а сен обонун өз стилиңе салып иштеп чык. Ошентип, алдыга жылабыз! Албетте, обону жакшы чыкса. Өзүнүкү кандай обон?

– "Аркадияга", "Марчетага" окшош, анан да тиги стемпердин "Чымын-чымын" деген ырына да окшош. Бирок баары эле бир нерсеге окшош да!

– Анда иштей бер!

– Сенин этикаң кана?

– Билесиңби, – деди Бенни ийин куушуруп, – бүгүн Рей экөөбүз ушунчалык көп сүйлөштүк, этика жөнүндө ойлонууга убакыт да болгон жок. Ал болгону Кудайдын бардык балдарынын бутунда бут кийими бар, бир гана өзүндө жоктой сезилет деп айтты.

– Макул, – деди Харт башын ийкеп. – Обону эсимде. Эртең ырды таап келип берем, сен сөздөрүн жазып ал.

– Сонун! Анда кайда барабыз, тамактаналыбы?

– Жок, – деп жооп берди Гарри. – Мен бир айымга чалышым керек.

Ошентип, ал эски убадасын аткарууга жөнөдү.

– Кыз сени ушунчалык күтөт деп ойлосоң, өзүңө өтө эле ишенип алыпсың, – деди Ританын үнү телефондон, – эгер мен "жок" деп так жана даана айтпасам, анда бул менин роялымды жакында эле оңдоодон өткөрүшкөнү. Сен мага симфонияңды дагы деле ойноп бере электигиңе байланыштуу.

– Симфонияны ойногон да эмесмин, ойнобойм да, – деп жооп берди Гарри. – Бирок сага бир ритмдүү чыгарманы ойноп бергенге аракет кылам, ал чоң ийгиликке жетиши керек. Ал "Мен сени сүйөм, мен сени сүйөм" деген сөздөр менен башталат.

– Кандай сонун угулат! – деп суктанды Рита.

Орусчадан оодарган Абийрбек Абыкаев

Эгер «РухЭш» сайтынын ишмердиги токтоп калбашын кааласаңыз, бизди колдоо үчүн төмөнкү банктык эсебибизге өз каалооңузга жараша акча которо аласыз... Мбанк + 996 558 08 08 60 жана Оптимабанк-4169585341612561.