4-китеп мында>>>>

Бешинчи китеп

1. Таң атканда, жылуу төшөктүн тартылуу күчүнөн чыга албай жаткан кезде, өзүмдүн адамдык милдетимди эске салууга аракет кылам. "Бул жашоого эмне үчүн келдим? Кайсы иштерди аткарышым керек? – деген суроолор көпкө түйшөлтөт. Эмгектенип, кандайдыр бир жетишкендиктерди жаратуу үчүн келдим беле? Же жылуу төшөктүн ыракаты гана жаратылышымдын максатыбы? "Акыркы ой абдан жагымдуу", – деген азгырыктын шыбыры кулагыма угулат.

Айлана-чөйрөңдү карачы: гүл күнгө умтулуп өсөт, куштар жагымдуу сайрап жашоону даңазалайт, кумурскалар тынымсыз эмгектенет, жөргөмүштөр өз чеберчилигин көрсөтүп желе токуйт, аарылар жашоо үчүн зарыл болгон бал жыйнайт. Ар бир жандык өз табиятына жараша, дүйнөлүк тартипти жаратууга салым кошуп жатат. Анан сен, акыл-эстүү адам, өзүңдүн чыныгы табиятыңдан качып, адамдык парзыңдан баш тартып жатасыңбы?

"Бирок эс алуу да керек", – деп каршы чыгат азгырык үн. Ооба, бул туура. Бирок жаратылыш эс алуунун, тамактануунун жана ичүүнүн чегин өзү белгилеп койгон. Сен бул нерселерди чектен ашып, ач көздүк менен кабыл аласың, ал эми эмгектенүүгө келгенде "күчүң жеткенче" гана аракет кыласың.  

Сен өзүңдү сүйбөйсүң, өз табиятыңды жана анын сага берген эркиндигин да баалабайсың. Өз кесибин сүйгөндөр уйкуну да, тамакты да унутуп, баш-оту менен берилип иштешет. Уста өзү жараткан буюмунан, бийчи өз бийинен, күмүш сүйүүчү күмүштөн, атак-даңкка умтулган адам өз даңкын баалаган сыяктуу, сен өз табиятыңды баалайсыңбы? Алар кумарлануу менен аракеттенгендиктен, эмнеге умтулса, ошону көбөйтүү үчүн эс алууну да, тамакты да тандашпайт.

А сен үчүн коомдук кызмат ушунчалык майда, чын ниетиң менен күч жумшоого татыксызбы? Мындай жалкоолук, кайдыгерлигиңен уяласыңбы?!

2. Жата бербей тажатма ойлордон арыл, тынчтыкка чөмүлүп, анан ошол бактылуу боштуктан, өзүңдүн кайталангыс дүйнөңдү курууну башта.

3. Ар бир айткан сөзүңө, кылган ишиңе өзүң татыктуу бол. Жасалмалуулуктан, эки жүздүүлүктөн арыл. Сени эч нерсе тынчсыздандырбасын, болгону сөздүн жана иштин чыныгы маанисине, сулуулугуна көңүл бур. Ички кадыр-баркыңды эч качан жоготпо. Анткени ар адамдын өз жолу, өз максаты бар. Башкалардын жолуна кызыкпа, аларга көз артпа. Өз табиятыңды, дүйнөнүн мыйзамдарын ээрчип, алдыга умтул. Анткени сенин жолуң да, алардын жолу да – жашоонун бир бөлүгү.

4. Жаратылыш менен үндөш жашап, жыгылып калмайынча жаның жай албасын; дем алган сайын, демиңди ошого бер, атаңа уругун, апаңа каныңды, эмчектен эмген сүтүн берип багып келген жерге башыңды ийип таазим кыл. Канча жылдан бери жеп-ичип, сени көтөрүп, ушунча жыл бою сени багып, көп жолу жаңылышып, кор тутуп пайдаланып келгениңе карабай колдоп келген бардык нерселерге ыраазычылык билдир.

5. Башкалар курчтугуңа таң калбаса, мейли. Жаратылыш сага бербеген нерселерге жете албайсың. Ошондуктан жасалмасыздык, адептүүлүк, чыдамкайлык, өзүнө катаал мамиле, нааразы болбоо, жөнөкөйлүк, боорукерлик, ак ниеттүүлүк, өзүн-өзү чектөө, аз сүйлөө, улуулук сыяктуу өзүңдөн көз каранды сапаттарга басым жаса.

Талантсыздыкка шылтоо кылба. Канчалык көп нерсе берериңди сезбейсиңби? Эмне үчүн дагы эле ордуңда турасың? Же талантсыздыгыңдан улам ыйлап, башкаларга жабышып, алардын айтканына көнүп, алсыздыгыңа даттанып, жагынып, жан дүйнөңдү алдайсыңбы? Жок, кудай алдында ант берем! Сен буга чейин эле алдыга кете алмаксың. Эгер анда да сени айыпташса, анда ал сенин акылсыздыгың менен оройлугуң үчүн гана болмок. Ошондуктан, муну эстен чыгарбай, алсыздыгыңа алдырбай, аракет кыл.

6. Адамдардын жакшылыкка мамилеси ар кандай. Айрымдары бир жакшылыкты кылган соң, дароо "сен мага милдеттүүсүң" деп колкоо кылып, берген карызын эске салышат. Башкалары минтип шашылбайт, бирок берген жардамын эч унутпай, башканы өзүнө карыздар эсептешет. А үчүнчүлөрү кылган ишин такыр эстешпейт, алар жүзүм сабагына окшош, жемиш бергенден кийин эч нерсе күтпөйт. Мисалы, жылкы чуркайт, ит издейт, аары бал жасайт, алар муну жар салып айтышпайт, жөн гана кийинки ишке өтөт: жүзүм сабагы кайрадан түшүм берүүгө даярданып жаткандай.

Демек, муну кандайдыр бир деңгээлде аң-сезимсиз эле жасаш керекпи? Ооба, дал ошондой. Бирок муну аңдап-билип жасоо керек! Коомдук адам коомдун жыргалчылыгы үчүн аракет кылганын сезип, башкалар да муну түшүнсүн деген каалоо болушу керек эмеспи? Туура айтасың, бирок сөз маңызын толук түшүнө алган жоксуң. Сен өзүң да биринчи айтылган адамдардайсың, анткени сен дагы эсептөөнүн бир түрү менен жашайсың. Эгер сөздүн чыныгы маанисин түшүнгүң келсе, коркпо – анда сен эч бир коомдук ишти колдон чыгарбайсың.

7. Афиналыктардын тиленүүсү: Сүйүктүү Кудай, талааларыбызга жана өрөөндөрүбүзгө жамгыр жаадыр! Таптакыр тиленбеш керек, же ушундай – жөнөкөй жана эркин сөздөр менен тиленүү керек.

8. Асклепий бир адамга ден-соолугун чыңдоо үчүн белгилүү бир иш-аракеттерди, мисалы, ат минүү, муздак сууга түшүү же жылаңаяк басуу сыяктууларды жазгандай, биз да табияттын өзү адамга ар кандай сыноолорду: оору, майыптык, жоготуу же башка нерселерди жазат деп айта алабыз. Эки учурда тең "жазылган" деген түшүнүк окшош мааниге ээ: адам белгилүү бир шарттарга туура келген абалга туш болот. Биринчи учурда бул медициналык жазуу болсо, экинчи учурда жагдайлар адам үчүн өзүнөн-өзү калыптанып, анын тагдырынын ажырагыс бөлүгүнө айланат.

Биз муну көп учурда "Бул биз үчүн түзүлгөн жагдайлар" деген сөз менен билдиребиз. Муну бири-бирине идеалдуу дал келген таштарды тандап, бекем дубалдарды же көркөм пирамидаларды курган усталардын ишине салыштырууга болот. Ошентип, бүткүл ааламда бирдиктүү, бардыгын камтыган гармония бар. Дүйнөнүн денеси бардык денелердин жыйындысынан тургандай, себеп жана тагдыр да көптөгөн жеке себептерден турат. Бул терең түшүнүк жөнөкөй элге да жеткиликтүү.

Адамдар көбүнчө "Бул тагдырдын бергени" дешет. Эгер чын эле ошондой болсо, анда бизге ушундай тагдыр жазылган. Бул жагдайды Асклепиянын дарысы сыяктуу кабыл алууга аракет кылалы. Анткени Асклепиянын дарылары даамсыз болгону менен, биз аны айыгуу үмүтү менен ичебиз. Ошол сыяктуу жаратылыш бизге берген нерселерин, ден-соолугубуз үчүн зарыл деп кабыл алуубуз керек. Болуп жаткан ар бир окуяны, ал тургай жагымсыз болсо да, кабыл алуу зарыл. Себеби алар жалпы жыргалчылыкка, Кудайдын туура жолуна жана акыры бакытка алып келет. Эгер жаратылыш бир нерсени пайдасыз деп эсептесе, анда ал аны жасабайт. Жаратылыш жараткан эч бир нерсе өзүнүн табигый мыйзамдарынан тышкары болбойт.

Ошондуктан, жашооңузда болуп жаткан ар бир кубулушту ыраазылык менен кабыл алууга эки терең себеп бар. Биринчиси, башыңыздан өтүп жаткандардын баары тагдырдын жазмышы жана жогорку күчтөрдүн планы менен байланыштуу. Экинчиси, ар бирибиздин жашообуз жалпы жыргалчылыктын, ийгиликтин жана дүйнөлүк тартиптин бир бөлүгү болуп саналат. Себеп-натыйжанын чынжырындагы бир шакекче үзүлсө, бүтүндөй бир бүтүндүк бузулат. Ал эми нааразычылык болсо, дал ушул байланыштарды үзүп, жок кылууга умтулат.

9. Алдыга койгон максатыңызга жетүүдөн тажап, баштаган ишиңизди таштабаңыз. Ар дайым өзүңүз каалагандай боло бербесе да, баш тартпаңыз. Ката кетирсеңиз, кайра оңдоп, алдыга жылыңыз. Эң башкысы, адамдык сапатыңызды сактап, ийгиликке жеткениңизге кубаныңыз. Кайрадан колго алган ишиңизди сүйүңүз.

Философияга мугалимдей эмес, дарт издеген оорулуудай мамиле жасаңыз: көзгө компресс, денеге сүйкөгөн май сыяктуу. Ошондо акыл-эсиңизге баш ийгениңиз менен мактанбай, андан жан дүйнөңүзгө тынчтык табасыз. Унутпаңыз: философия сиздин табиятыңыз каалаган нерсени гана каалайт. Эгер сиз башкача кааласаңыз, демек, бул табигый эмес.

Арийне, мындан өткөн ырахат барбы? Ырахаттын өзү эле бизди азгырып жаткан жокпу? Көңүл буруңуз: боорукердик, асылдык, жөнөкөйлүк, ак ниеттүүлүк жана адилеттүүлүк жүрөгүңүздү толтурбайбы? А акылмандыктан артык эмне болушу мүмкүн? Эгер анын жеткилеңдигин, аң-сезимиңиз менен таанымыңыздын шайкештигин сезсеңиз, андан өткөн бакыт жок эмеспи.

10. Кээ бир чындыктар ушунчалык терең жашырылгандыктан, көпчүлүккө, атүгүл даанышман ойчулдарга да түшүнүксүз. Стоиктердин өздөрү да бул чындыкты толук аңдай алышпайт. Анткени, биздин бүтүмдөр өзгөрүлмөлүү, ал эми түбөлүктүүлүк кайда жайгашкан?

Эми материалдык дүйнөгө кайрылсак: алар кандай гана кыска өмүрлүү, алсыз, ысырапкорчулукка, бузукулукка жана уурулукка жакын. Айланаңыздагылардын адеп-ахлаксыздыгына канчалык жакын болсоңуз, тазалык да ошончолук булганат. Өзүңүздү араң кармап турасыз, башкалар жөнүндө эмне айтууга болот?

Ушундай караңгылыкта, жашыруун бурчтарда, табияттын чексиз агымында, убакыттын, кыймылдын жана өзгөрүүнүн ичинде баалоого же тынчсызданууга арзырлык эч нерсе жок деп ойлойм. Тескерисинче, табигый бузулууну кабыл алып, бул жерде калганыңызга наалат айтпай, ушундан гана тынчтык табуу керек. Анткени, биринчиден, бүтүндөй табиятка каршы келбесем, мага эч нерсе болбойт; экинчиден, Кудайыма жана ички дүйнөмө каршы эч нерсе кылбоого милдеттүүмүн, анткени мени эч ким ага каршы чыгууга мажбурлабайт.

11. Ушул тапта энергиямды, жан-дүйнөмдү кайда багыттап жатам? Бул суроону өзүмө дайыма берип, аракеттеримди аныктаган ошол ички бөлүгүмдө эмне болуп жатканын талдап туруу маанилүү. Менин инсандыгымдын кайсы бөлүгү азыр үстөмдүк кылат? Жана да азыр менде кимдин жаны – баланынбы, өспүрүмдүнбү, аялдынбы, тирандынбы, малдынбы, жырткычтынбы?

12. Эл эмнени жакшылык деп эсептей турганына көңүл буруңуз, ошондо чыныгы баалуулуктар менен жалган баалуулуктардын айырмасын көрөсүз. Акыл-эстүүлүк, адилеттүүлүк, эрдик сыяктуу чыныгы жакшылыктарды алалычы. Бул сапаттар жөнүндө ойлонгондо, эч ким "Мындай жакшылык өтө эле көп" деп айтпайт. Эгер эл байлыкты, жыргалчылыкты, ыңгайлуулукту же атак-даңкты жакшылык деп эсептесе, анда комедиографтын сөздөрү таамай жана актуалдуу угулат. Демек, эл бул түшүнүктөрдү айырмалайт. Бирок андан ары жылардан мурун, аларды урматтап, жакшы деп кабыл алышыбыз керекпи? Анткени алардын саны өтө көп, баарын оңдоого чамабыз жетпейт.

13. Мен себептердин жана заттардын биримдигинен жаралдым, бирок алардын бири да изсиз жоголбойт, жок нерседен да пайда болгон эмесмин. Ар бир бөлүгүм, өзгөрүүгө учурагандан кийин дүйнөнүн бир бөлүгүнө айланат, ал болсо өз кезегинде башка дүйнөнүн бөлүгүнө өтөт. Бул чексиз чынжыр мени жараткан, мени жараткандарды жараткан жана түбөлүккө улана берет. Аалам белгилүү бир айлануулар менен башкарылса да, бул чындыкка шек келтире албайт.

14. Акыл жана түшүнүү – бул өзүнө жана өз маңызына дал келген иштерге жетүүгө жардам берүүчү чеберчилик. Алар өздөрүнүн башталышынан күч алып, алдыларында жаткан максатка түз жол алышат. Мына ушундан улам, мындай аракеттерди "түз аракеттер" дейбиз, алардын жолу айкын жана ачык.

15. Адам – адам болгондуктан, анын табиятына жат нерселерге алдырбоосу керек. Анткени, бул анын милдети эмес, анын табияты муну талап кылбайт жана анын жеткилеңдиги мында эмес. Адамдын чыныгы милдети – жакшылыкка умтулуу. Эгер адам өзүнө тиешелүү эмес нерсеге көңүл бурса, анда бул милдеттен четтөө болуп калат. Жакшылыктан алыстаган сайын, адам өз табиятынан да алыстайт. Канчалык өзүнө тиешелүү эмес көп нерселерден баш тартса, ошончолук бийик болот.

16. Кыскача айтканда, өзүңдү кандай элестесең, ошондой ой-пикирге ээ болосуң. Жан дүйнөң дал ошол элестетүүлөрүң менен калыптанат. Ошондуктан, эгер жан дүйнөңдү туруктуулук жана жакшы элестетүүлөр менен толтурсаң, жашаган жериңде бактылуу боло аласың. Мисалы, жашооң жөнөкөй болсо да, ошол жерден бактылуу жашоону табасың.

Ар нерсенин өз максаты бар. Ар ким койгон максатына умтулат, а умтулган нерсеси анын тагдыры (же милдети). Кайсы жерде тагдырың болсо, ошол жерде пайдаң жана жакшылыгың да бар. Ошентип, акыл-эстүү адамдын жакшылыгы биримдикте жатат. Биз биримдик үчүн жаралганбыз, бул мурда эле далилденген чындык. Жакшылыктын жамандыктан, жана ар бир кийинки жакшылыктын мурункусунан артык экени да ачык эле көрүнүп турат. Жандуу нерсе жансыздан, ал эми акыл-эстүү, жандуу нерседен жогору турат.

17. Ишке ашпас нерсени көздөө – акылсыздык. Эгер жаман адамдар аракет кылбаса, андай нерсе эч качан ишке ашмак эмес.

18. Эч кимге көтөрө албаган сыноо берилбейт. Кээси ушундай оор кырдаалга туш болгондо, ал же анын бар экенин байкабайт же рухий бийиктигин көрсөтүп, сабырдуулук менен чыдап, тең салмактуулугун сактайт. Бирок бул биздин билимибизди же мактанычыбызды ашкере кылбашы үчүн, өз акылмандыгыбызды сактообуз абзел.

19. Тышкы дүйнөдөгү материалдык нерселер жан дүйнөгө эч таасир этпейт, анткени алар жан дүйнөгө кире албайт, аны өзгөртө же аракетке келтирбейт. Жан дүйнө өзүнүн ички күчү менен гана өзүн башкарып, кыймылга келтирет. Өзү туура деп эсептеген ой-пикирлер гана анын чындыгын түзөт.

20. Адамдарга болгон сый-урматыбыз эң башкы орунда турат. Биз аларга жакшылык кылып, сабырдуулук менен мамиле кылууга милдеттүүбүз. Эгер кимдир бирөө менин каалоолорумдан четтесе, ал мен үчүн жөн гана бейтааныш адамга айланат, асмандагы булут же жердеги таш сыяктуу. Мындай жагдайлар менин иш процессимди токтотушу мүмкүн, бирок менин алдыга умтулуума жана ички бейпилдигиме эч тоскоолдук жарата албайт. Бул, албетте, эгер мен тоскоолдуктарды биринчи орунга койбосом жана бардык кыйынчылыктарды өз ишимдин өнүгүүсүнө пайдалуу курал катары колдонсом гана мүмкүн болот. Демек, иштеги эң чоң тоскоолдук – бул өзүбүз жана алдыбыздагы кыйынчылыктар менен сыноолор.

21. Бар нерселердин ичинен эң жогорку, бардыгын башкарган жана бардыгын түшүнгөн күчтү сыйла. Ошол сыяктуу эле, өз ичиңдеги эң жогорку күчтү да сыйла, анткени ал дүйнөнүн эң жогорку күчүнө тең. Бул күч ички процесстериңди башкарат жана сенин жашооң ошол күчкө баш ийет. Бул эки күчтү сыйлоо – өзүңдү жана жашооңду сыйлоо дегенди билдирет. Ички күчүңдү таанып, ага ишенсең, сырткы дүйнөдөгү бардык нерселерди жеңүүгө мүмкүнчүлүк аласың. Ички дүйнөң – бул бардык нерсенин башаты, ошондуктан аны бекемдеп, өнүктүрүүгө умтул. Ички дүйнөңдү өнүктүрүү аркылуу сырткы дүйнөдөгү өз ордуңду таап, жашооңду максаттуу жана бактылуу өткөрө аласың. Ар бир адамдын ичинде чексиз мүмкүнчүлүктөр бар, аларды ачуу үчүн ички дүйнөңө терең үңүл.

22. Эгер бир нерсе шаар үчүн зыянсыз болсо, ал сага да зыян келтирбейт. Бул эрежени унутпа. Ал эми шаарга зыян келтирген нерсеге ачуулануунун кажети жок. Эмне үчүн бизде көзөмөл жок?

23. Жаратылыш дарыя сыяктуу тынымсыз агып турат, аракеттер өзгөрүп, себептер миңдеген жолу алмашат. Жаныңда турган нерсе да туруктуу эмес. Өткөн менен келечектин чексиздиги баарын жуткан түпсүз туңгуюк сыяктуу. Ушунун баарына карабастан, кимдир бирөө көөп, кутуруп же кыйкырып жүргөнү акылсыздык эмеспи? Анткени ал бул мөөнөт эч качан бүтпөй тургандай, узакка созулат деп ойлойт.

24. Сен жалпы жаратылыштын кичинекей бир бөлүгүсүң. Сага берилген доор жана тагдырлар да кыска, маанисиз. Ушуну эске алганда, сенин үлүшүң канчалык аз экенин сезесиңби?

25. Ким мага жамандык кылам десе, бул анын иши. Өзүнүн ички дүйнөсү жана иштери менен өзү алек болсун. Мен жалпы табияттын талаптарына көңүл буруп, өз табиятымдын каалоосуна жараша аракет кылам.

26. Жаныңды дененин жагымдуу же жагымсыз сезимдеринин таасиринен сакта. Бул сезимдерди дененин өзү менен бирдей кабыл алып, ага алдырба. Тескерисинче, ар бир сезимди дененин кайсы мүчөсүнө тиешелүү экенин аныктап, аларды ошол жерге чекте. Эгер бул сезимдер бүт дененин бир бүтүндүгү аркылуу акылыңа табигый жол менен жетсе, анда аларды кабыл ал, каршылык кылба. Бирок акыл-эсиң өзү аларга "жакшы" же "жаман" деген баа берүүгө жол бербесин.

27. Бул— Кудай алдында жан дүйнөңдү тагдырга моюн сундуруп, өзүңдүн ички генийиңе (акылыңа, рухуңа) баш ийүүң керек деген сөз. Ички гений — ар бир адамга Жараткан тарабынан берилген коргоочу жана жетектөөчү күч сыяктуу. Ал — ар бир адамдын руху жана акылы.

28. Эгер бирөөнүн оозунан жагымсыз жыт чыкса, ага кимди күнөөлөш керек? Эгер бул анын табиятынан, денесинин өзгөчөлүгүнөн улам болсо, анда ал бечара эмне кылсын? Бирок ошол эле учурда, ал адам көйгөйдү түшүнүп, аны чечүүнүн жолун табууга жетиштүү акыл-эске ээ. Кандай керемет! Арийне, сенде да акыл бар. Анда аны башкаларга жардам берүү үчүн колдон! Туура эмес жерин ачык айтып, эскертип кой. Эгер ал сенин сөзүңдү угуп, оңдоого аракет кылса, анда таарынууга эч себеп болбойт. Бул сахнада да, турмуштун ар кыл жолунда да ушундай.

29. Жаңы жашоону кыялданып, бул жерден кетүүнү каалаган болсоң, андай мүмкүнчүлүктү эч жакка барбай эле дал ушул жерден деле түзө аласың. Эгер алдыга жылууга жол табылбаса, анда өзүңдү курмандыкка чалбастан, жашооңду алдыга сүрөй бер. Эгер абалга чыдай албасаң, "мен кетем" деп айтуу эч кандай чоң маселе эмес. Азырынча мени бул жерде кармаган эч нерсе жок, ошондуктан мен эркинмин. Менин каалоомду, ойлонуп жана коомдук жанга ылайыктуу жолдор менен ишке ашыруума эч ким тоскоолдук жаратпайт.

30. Бүтүндүктүн коомдук акыл-эси – эң жакшы нерсени жаратыш үчүн эң жаман нерселерди жасап, жыйынтыгында бардык бөлүктөрдү гармониялуу бириктире алган. Ал бардыгын баш ийдирип, буйруду, ар бирин кадыр-баркына карап баалады жана башкалар менен биримдикке алып келди.

31. Ушул убакка чейин кудайга, ата-энеңе, бир туугандарыңа, аялыңа, балдарыңа, мугалимдериңе, таякелериңе, досторуңа, үй кызматчыларыңа, кулдарга кандай мамиле кылдың? Буга чейин баарына "Мыйзамсыз эч нерсе жасаба жана айтпа" деген сөздү айттың беле? Кандай сыноолорду басып өткөнүңдү, эмнелерге жетишкениңди, азыркы жашооң жөнүндө, толук билимге ээ болгонуңду жана бул сага акыркы мүмкүнчүлүк экенин, канчалаган кооздуктарды көргөнүңдү, канча жолу ырахаттан же кыйынчылыктан баш тартканыңды, канчалаган атак-даңкка жетпей калганыңды, канчалаган жаман адамдарга жакшылык кылганыңды эстечи.

32. Таң калыштуу, бирок жетилбеген жана сабатсыз жан да тажрыйбалуу, акылдуу жанды таң калтырып, анын ишенимин солкулдатышы мүмкүн. Анда тажрыйбалуу, акылдуу жанды эмне айырмалайт? Ал – бардык нерсенин агымына баш ийген, алдын ала белгиленген чектөөлөрдөн эркин, түбөлүктүү булактын, чыныгы максаттын жана терең акылдын сырын билген жан.

33. Жакында эле күлгө айланам, балким, атым гана калар, ал да унутулушу мүмкүн. Анткени ысым – болгону бир үн, ал эми жашоодогу бардык кымбат нерселер акыры боштукка, майда-чүйдөгө айланып, чирип жок болот. Иттер талашып, балдар ойноп күлүшөт, бирок алардын күлкүсүнө аралаш ый да келет. Ишеним, уят, чындык, акыйкаттык сыяктуу баалуулуктар бийик Олимпке учуп кетишкендей.

Андай болсо бизди бул дүйнөдө эмне кармайт? Эгер сезимдерибиз туруксуз, көз ачып жумганча өзгөрүп турса, эгер сезимдер караңгы, алдамчы, ал эми жаныбыз болгону кандын буусундай эле болсо, анда атак-даңктын бизге не керек? Анда эмне кылышыбыз керек? Момундук менен жок болуп кетишибизди күтүшүбүз керекпи же башка жашоого даярданышыбыз керекпи? Өлүм сааты келгенче эмнеге ыраазы болуп жашашыбыз керек?

Жөн гана Кудайды даңктап, адамдарга жакшылык кылып, алардын кемчиликтерине чыдап, аларга жөлөк болушубуз керек. Денебиз менен демибизге баш ийбеген нерселерди эстен чыгарбашыбыз зарыл: алар биздики эмес жана бизге көз каранды эмес.

34. Туура багытты кармансаң, жашоо дайым жарык. Бул жолду аңдап, аракет кылуу – негизги шарт. Кудайдын, адамзаттын жана ар бир акылдуу жандын жанын байланыштырган эки күчтүү нерсе: башкалардын жолуна тоскоолдук кылбоо жана ички гармонияны сактап, чынчыл эмгек менен өсүүгө умтулуу.

35. Эгер кээ бир нерселер менин жеке кемчилигим болбосо, менден келип чыкпаса жана жалпы жыргалчылыкка эч зыян келтирбесе, эмне үчүн ал мени тынчсыздандырат? Чынында жалпы жыргалчылыктын негиздерин эмне бузат?

36. Ойлоруңдун бийлигине толук баш ийбе. Алардын чыныгы наркын, атүгүл эң жөнөкөй нерселерге тиешелүү болгондо да, сергектикти сакта. Муну кемчилик катары көрбө – бул жөн гана тамырлашкан адат. Бул карыган адам кетип жатып, баланын оюнчугун алып, анын маңызын эскертип жаткандай.

Эгер андай болбосо, сахнадагыдай катуу кыйкырып жиберсең болот: "Адам, сен мунун маанисин унуткан жоксуңбу?" – "Жок". – "Бирок алар муну жасоого абдан аракет кылышат!" – "Демек, сен да ошол акылсыздыкка окшош болушуң керекпи?" Акыр-аягы, тагдыр мени кайда алып барбасын, мен бакубаттуулукту таптым. Бакубаттуулук деген эмне? Ал – өзүңө татыктуу нерсени тандап алуу. Ал эми татыктуу нерсе – бул жандын таза умтулуулары, асыл тилектер жана жакшы иштер.

Бешинчи китептин соңу

Которгон Абийрбек Абыкаев

Эгер «РухЭш» сайтынын ишмердиги токтоп калбашын кааласаңыз, бизди колдоо үчүн төмөнкү банктык эсебибизге өз каалооңузга жараша акча которо аласыз... Мбанк + 996 558 08 08 60 жана Оптимабанк-4169585341612561.