Падышанын бакма баласы

Туяк көрбөгөн падыша болуптур дейт. Артында дүйнөсүн калтырар мураскор издемекке вазирлерин чакырып:

– Мага акылдуу уул таап келгиле, – дейт.

Вазирлери өлкөнү түрө кыдыдып, түрдүү балдарга кезигип, бирок бирин да жактырышпайт. Бир гана падышага таандык алыскы кенедей айыл калат кыдырбаган. Ошол айылга барышса, жепирейген кепенин босогосунда турган баланы көрүшөт.

– Атаң кайда? – дешет вазирлер.

– Жашоо сээп жүрөт, – дейт бала.

– “Жашоо сээп” дегениң кандай? – вазирлер аң-таң.

– Талаага үрөн сепкени да. Үрөн эгилсе – жашоо уланат!

– А апаң кайда? – дешет.

– Көз жашын карызга бергени кеткен.

– “Көз жашын карызга бергени” дегени эмнеси? – вазирлердин ооздору ачылат.

– Кошунабыз өлүп, апам ошого кошок айтканы кеткен. А апам өлгөндө, аны кошуналар жоктойт.

– Анда бизге шам-шум жедирип, шараптан куйбайсыңбы, – дешет вазирлер.

– Адегенде ат-көлүгүңөрдү жүзүм сөңгөгүнө байлагыла, анан шараптан куйайын, – дейт бала.

Вазирлер тегеректи айланып келишет, бир да түп жүзүм сөңгөгү көрүнбөйт. Келип баладан сурашат:

– Кайдагы жүзүм сөңгөк? Жок ко!

– Анан кайдагы шарапты сурайсыңар? – дейт тиги чечек.

Зирек баланын жөндүү кеби вазирлерге жагып калат.

– Ушул бала мураскорлукка жарачудай, – дешип, баланы падышага алып жөнөшкөн экен.

Жоктон чыккан чыр

Окшошкон эки кембагал кедей жашыл чөптө жамбаштап, ар нерсени кобурашып жатат. Күн батып, көктө жылдыздар жайнаган кезде кедейдин бири кеп баштайт:

– Эх аттиң, ушул талаа меники болгондобу, жайылган эшектерге ээлик кылмакмын!

– А менинчи, асмандагы жылдыздай жайнаган койлорум болмок! – деп кыялданат жанындагы.

– А сен караңгы асманда койлоруңду кайда жаймаксың? Менин жайытымабы? А менин эшектерим кайда оттойт?! – чыртыңдайт шериги.

– Муну кара эй, сенин эшектериң оттосо болот, а менин койлорума болбойбу? – тигиниси тиртеңдейт.

– Менин жайытыма койлоруңду жолотпойм! – мунусу да калчылдайт.

– Жолотпойм дечи! Эшектериңе кошуп жоготом сени!

Сөздөн сөз ырбап, чатакка айланат. Мушташып, бирин бири аёосуз сабайт.

Өтүп бараткан жолоочу сурайт:

– Токтоткула чырды! Талашыңар эмне?

Тиги экөө чырдын себебин түшүндүрөт.

– Жеткен кокуй турбайсыңарбы! – Жолоочу каткырат. – Жок нерсени талашып, соо жериңер калбаптыр го.

Кыргызчалаган Олжобай ШАКИР