АҢГЕМЕ

Чоюнбек аялдамадан түшүп, үйүнө келатып ушул жерге келгенде дайыма жайлап басат.  “Ордунда жатабы, же бирөө көтөрүп кеттиби?” деп, ээлеп алгансып тегерек чоюн капкактын үстүнөн ары аттап, бери аттап көңүлү жайланат. Үйүндөгү кучак жеткис капкара контрамарка мешин эстейт. Анын ичине ушундай калың капкактан бирди салып койсом деп эңсейт. Башкалардыкына, дос-тааныштарга барганда көрүп жүрөт, мештин капталын төрт чарчы кылып тешип, ичине туурасынан чоюн капкакты жаткысып койсо, жыргал экен да, кышында үйдүн ичи ып-ысык! Бир тонна көмүр бир кышка кенен жетет экен. Жаратылыш газын киргизип алсаң, андан бетер сонун, күнү-түнү жага бер. Баарынан да капкактын пайдасы:  аялың каалаган убакта тамак-ашын бышырып, чай-пайын кайната берет... “Бүттү!” деп чечти Чоюнбек, бүгүн түнү сөзсүз келет, кол арабага салып үйүнө алып кетет.

*     *     *

Айым апа улам эшикке чыгып, кайра үйгө кирип чыйпычыктай берди. Кызын дүкөнгө жиберген, чигит май алып кел деп, жарым сааттан ашты, же уюлкасы жооп бербейт. Тынчы кетип сыртка чыгат, көчөнү карайт, көрүнбөйт. Эмне болду? Супермаркет жакын эле, ашып кетсе жыйырма мүнөт коромок. Кайра кирди, дагы телефон чалды, жооп жок.

– Анча эмне тыпырчыладың? Келет да... Супермаркеттин бир бурчунда бекер вай-файды пайдаланып отурат да,–деди атасы Эмил ноутбукту чукулап.

– Сага окшоп чукулаппы? Бирок эмнеге жооп бербейт, чалсам?...–деди Айым колундагы уюлкасына карап.

– Келээр эми, чочулаба, кичине эмес, “быйпык” чоңоюп бойго жетип калбадыбы.

– Канча айтам, “быйпык, бучукпай” дегениңди токтот! Кызыңдын энчилеп коюлган аты бар  – Алина деген. Ансыз да кийинки күндөрү мурдун күзгүдөн көргөн сайын ыйлагысы келип жүрөт. Оңбогон классташ балдары да “буча” деп шылдыңдашат экен.

– Бир жылча чыдап турсун. Акча топтосом, окуусун бүтөөрү менен мыкты врач таап мурдун түзөтүп берем.

– Насыяга түзөтөлүк, эртерээк жасаталык, кредит алсаңчы...

– Мынабунун карызынан кутулайын,–деп атасы астындагы ноутбукту көрсөттү.

Айым унчукпай дагы чалды, жооп болбоду.

– Ооба, кызың бойго жетти... ошон үчүн коркуп атам. Интернеттен көрүп атасың, эки күндүн биринде кыз алакачмай. Балдар эмей эле балаалар пайда болду!..

– Кой эми, баарын эле бир кылка жамандай бербей.

Айым ары-бери басты.

– Кеч да кирип кетти... Караңгыда алакачкан оңой да.

– Караңгы дейсиңби? Күн ого эле кыскарыптыр ээ, апасы?

– Таштачы алдагы интернетиңди! Жүр эшикке, кызыңды карап келелик.

Экөө ээрчишип  караңгы көчөгө чыгышты. Чолок көчө менен супермаркет  жакка басышты.

– Качан биздин көчөгө жарык орнотуп, асфальт төшөйт жанагы кыйынсынган мэр?!– деп Айым уюлкасын чукулап баратып сүйлөнүп алды.

– Башкасын бүтүрүп ушул Чолок көчө калыптырбы?.. Токточу!..– Эмил аялын каруудан кармады.–Тыңшасаң, кызыңдын уюлкасы шыңгырап атабы?

– Кана?.. Ооба, мен чалып атпайымбы...

Чын эле алды жактан тааныш добуш жаңыргансыйт... Эмил уюлканын жарыгын күйгүзө шаша басты, үч-төрт кадам шилтеп тык токтоду, ылдый карады. Оозу ачык орону көрүп эңкейип ичине жарык жиберди.

– Ай... кызым!.. Айым, карачы! Кызыбыз түшүп кеткенби... Кашайгыр, люк ачык турбайбы! Кыйкырбай, чал! “Тез жардамга”...

Аялы бакырып келип, ичине түшө тургансып ороого эңкейди.

– Кызым барсыңбы?... Үнүңдү чыгарчы, айланайын Алина! Алина!..–апасы үнүнүн болушунча бакыра берди.

Ородон онтологон үн чыкты. Кызы “апа-а” деп айткансыды...

– Аман-эсен... аман-эсен... Кызым азыр...–деп атасы шашкалактап “тез жардамга” чалып жатты...

*     *     *

Алина көпкө дарыланды, аябай азап жеди, кыйналды... Мына, эми,кудаага шүгүр, киши катарына кошулду. Ден соолугу чың, эл катары окуп жүрөт. Курбулары, атүгүл, “супсулуу болуп калдың” деп тамашалай беришет. Бирок, мурдагыдай өзүнүн өң-келбетине анча көңүл бурбай калды. Ата-энеси кызынын айыгып кеткенине ыраазы болуп, врачтардан алкоолорун аяган жок. Алина да курбу кыздарына улам айтат, ар бирине мындай кырсыкка туш келбегиле деп тилейт.

...Ошол кырсыктуу күн эсинен эч кетпей калды. Апасы жиберген супермаркетке баратып Алина адатынча уюлкасын колуна кармап алган, күзгүгө окшоп каранып, улам сулууланып, чачын оңдоп, өзүнө өзү суктанып бараткан. Супсулуу, баары жакшы, баары төп келишкен, бир гана кемчилиги бар. Алина учу жалпак мурдун кармалап, кейип, үшкүрүнүп алды, ушунусу болбосо класста эмес, мектеп боюнча биринчи принцесса болмок.  

Бараткан жолу менен күн сайын, эң кеминде беш-алты ирет өтөт. Кадимки эле жөө кишилердин тамтыгы чыккан асфальт жолу. Тротуар деген аты эле бар. Ар бир уңкул-чуңкулуна чейин жатка билет. Керек болсо көзүн жумуп деле өтүп кетмек... Демейде оозу жабык оронун бар экендигин деле байкабаса керек. Ал күнү да Алина кадимкидей астын аңдабай, уюлкасын карап сулуулугуна суктанып бараткан, бир маалда бут алдынан таяныч жоголуп ылдый учуп баратканын бир билет, ошол замат эт-бети менен катуу бирдемеге урунду. Дароо эс-учун жоготту...

Операциядан кийин эки күн өткөн соң көзүн ачты. Алгач апасын, анан атасын көрдү, тааныды. Оро ичиндеги жоон темир трубага бети менен тийиптир. Жылуулук тармагына караштуу болгондуктан трубалар калың кара кагаз менен оролгон экен. Кыздын мээсине бир аз доо кетиптир, мурун чемирчектери сыныптыр. Биринчи операциядан кийин да, эки ирет жасашты, лор врачтар менен микрохирургдар биргелешип. Ошентип мыкты медик адистердин көзөмөмөлүндө болуп, алардын аркасы менен Алина аягында кырдач мурундуу сулуу кыз болуп ооруканадан чыга келди.

Албетте, мындай сулуулук оңойго турган жок. Кыйналса да баарына чыдады. Бул кырсык кыздын турмушка болгон көз карашын да өзгөрттү. Ушундай оор сыноону эч кимге каалабай турганын ар дайым айтып келет.  Аң-сезими да өстү окшойт, окуусу жакшырды. Мурдагыдай уюлкасын колуна алып көчөдө баспай калды. Курбуларына да көчөдөн кармабагыла, карабагыла, жана сак болгула деп тынбай айта берет...  

*     *     *

Баса, баягы Базарбайды бат эле тапты милийса. Ал колу менен жасаганын, мойну менен тартып, капкакты кайра алып келип ордуна койду. Алинанын операциясына жана дарылануусуна кеткен чыгымдарды эки эселеп төлөп берди. Кылмышын мойнуна алып, кайра-кайра кечирим сурап, ыйлап-жалдырап келе берди. Аягында Алина ата-энеси менен акылдашып, Базарбайга “дооматым жок” деген элдешүү кагазын жазып берди.

*     *     *

Эң башкысы, баарынан да Чолок көчө бир ай ичинде толук оңдолду: асфальт  төшөлүп, жарык орнотулду.

Эмки көйгөй: “Кандай кылсак? Мэрияга алкыш айтсак... пы? Же...” деп көчө тургундары бир чечимге келалбай кызуу талашып-тартышып турган учуру...

Бишкек ш.

03.09.22.