КАДЫРОВ Ысмайыл: Ысмайыл КАДЫРОВ: “Жубай”

ФАНТАСТИКАЛЫК АҢГЕМЕ

Мен жөнөкөй гана электрондук машине­роботмун. Болгону секундасына жүздөгөн миң математикалык амал аткарам. Же болбосо “мээме” жазылган миңдеген маалыматтарды дароо айтып бере алам. Менин атым Жакин. Мени Эрлан ушунтип атайт. Ал адам, ал эми мен болсо машинемин. Ал мени жанындай жакшы көрөт, башкаларга караганда мени жакшы түшүнөт. Анткени, ал мени түзгөн. Бирок мен андан көптү билем. Эрлан болгону менин кайсы топчумду басса, кандай маалымат алаарын гана билет.

Эрланды электрондук машинелерди түзүүчү жаш илимпоз катары жакшы билишет. Ал эми менин жашоом жөнүндө эч ким эчтеке билбейт. Бирок мен бүт Аалам менен байланыштамын. Мен дээрлик бардыгын билем. Эрлан кыркка чамалап калса да алиге бойдок. Өзү көп сүйлөбөйт. Бир күнү ал капысынан эле мага кайрылды.

– Мен өзүмө жубай тапкым келет. Мени чындап сүйгөн, менин ысыгыма да, суугума да жан дили менен күйгөн анык жубайды сен гана таап бере аласың, Жакин! Мен акыркы мезгилде сүйүү жөнүндө көбүрөөк ойлончу болдум.

– Сүйүү деген эмне?- деп сурадым мен.

– Бул абстрактуу түшүнүк. Сен ага көңүл бөлбө. Мага идеалдуу жубай таап бер. Бул сенин гана колуңдан келет. Сен бүтүндөй Аалам менен байланыштасың, ошондуктан сен дүйнөдөгү ар бир адам жөнүндө маалымат ала аласың. Дүйнөдө деги канча адам бар?

– 6 миллиард 136287316.

– Анын канчасы аялзаты?

– 418615202си.

– Мындан 25тен төмөн жана 40тан жогоркуларды чыгарып сал.

Эсептөөнүн натыйжасында 2716307 кыз­келин калды.

– Эми Жакин, төлгө (гороскоп) боюнча адам тагдырын таамай айтып берүүчү кабинеттин кызматына кайрыл. Чыгыш төлгөсү боюнча мени менен тагдыры бириксе таалайлуу боло турган  чаян белгисинин астындагыларды гана калтыр.

Төлгө кабинетинин маалыматын таптым да эсептей баштадым. Буга көп деле убакыт кетпеди. Кыз­келиндердин саны кыйла  азайып,  26358и гана калды. Бул Эрланга олуттуу проблема пайда кылды. Ушунча кыз­келин менен сүйлөшүп чыгуу мүмкүн эмес эле.

– Та­ак, – деди Эрлан кыйла ойлонгондон кийин, – эми мындан келиндерди чыгарып ташта.

Эсептөө узакка созулган жок. Экранда 275 деген гана цифра пайда болду. Бул деле Эрлан үчүн көптүк кылары белгилүү эле.

– Ырас, азыркы мезгилде Жер шарынын кайсы жери менен гана болбосун байланышка чыгышыбыз эч кыйынчылыкка деле турбайт,- деди Эрлан. -Бирок ошонтсе да мен кыргыз урпагы болгондон кийин кыргыз кыздарды гана калтырчы.

Эки секундадан кийин экранда 7 деген сан пайда болду.

– Эми, сен тандаган жубай ойлоруна жараша бойлору да идеалдуу болуш үчүн бою 1,80 метрден жогоркуларды жана 1,70 метрден төмөнкүлөрдү чыгарып ташта.

Кыял­жоруктары, кулк­мүнөздөрү, ой­мүдөөлөрү, бойлору Эрландыкы менен дал келген төрт селки гана калды. Эрлан узак ойлонду.

– Эми Жакин, булардын келечектери жөнүндө айтып берчи? – деди бир оокумда топчумду басып.

Экранда экөө узак жашаары, ал эми бирөө оорудан, дагы бирөө автокырсыктан каза болору жөнүндө жазуу пайда болду. Бул да Эрланды кыйла ойлонтту.

– Буга чейин биз кыздардын тек гана келечек тагдырларына сереп салдык. Эми узак жашай турган эки селкинин аты­жөнүн айтчы?

Заматта Эрландын астында эки кыздын аты­жөнү, дайын­дареги, кыскача мүнөздөмөсү жазылган баракчалар жатты.

– Кыздардын бири, так айтканда Айдай Гүлжигит кызы өз карындашым болуп чыкты,- деди Эрлан олуттуу. -Эми, акырында калган жалгыз кыз – Гүланда Назар кызын гана жакшылап изилдөө калды. Бул кыз биздин борбордо иштейт, Жакин. Сырт көрүнүшү шайкелең кыздарга окшошуп кеткен кара кызчы. Кийингени, баскан­турганы мага анча жага бербесе да түпкүлүгүндө жакшы кыз экенин боолголойм. Мүмкүн мен жаңылыш ойлоп жүргөндүрмүн, ал жөнүндө сен гана так маалымат берериңе ишенемин, Жакин. Эми Гүланданын мурдагы жашоосу жөнүндө бир үзүм маалымат тапчы!?

Экран өчүп­күйүп, менин “мээмде” сакталган тарыхты издеп, бул кыздын мурдагы жашоосуна сүңгүп кирип бараттым. Бир нече мүнөттөн кийин экранда качандыр бир кездеги тоо арасындагы айыл көрүнүп, сокмо дубал менен салынган чакан балык жон үйдүн кажыган каалгасы качырай ачылды.

Мештин астына бутун сунуп жиберип, бадырата “Манас” окуп отурган бала бир демге токтой калды да, жер төшөктү бүктөй жазданып, саңсаң көлдөлөң үстүндө жаткан чоң энесине көз кыйыгын жиберди.

– Окуй бер, кулагым сенде. Көзүмдү жумсам эле уктап калды деп ойлойсуң го!?- деди кемпир. Бала кайрадан окуй баштады. Ыр жамгыр болуп төгүлүп, бала жаңыдан корулдай баштаган үнү менен сабап жатты…

– Оо, жараткан, мен эмнени көрүп турам? – деп жиберди, ордунан тура калган Эрлан. Мен Гүланда жөнүндө сурабадым беле!?

Мен алдастап шашып калдым. Ушул кезге чейин бир да жолу жаңылган эмес элем. “Мээмдеги” программаны кайрадан Гүландага тууралап экранды көздөй жибердим. Экранда жанагы эле кемпир менен бала кайрадан пайда болду…

Жыландай ийрелеңдеп кыр бойлоп чыгып кеткен кыя жолдо чүкөдөй болгон кара кемпир жана тестиер бала келе жатты. Кемпирдин ийнинде арта салынган чакан куржун. Баланын мурду дердеңдеп, кээде кара­көк тарта түшөт.

– Жараткан өзүң жар боло көр! Жакада эле жата бербей, кайсы шайтан айдап чыктым эле. Колхоздун коюн багып жайдыр­кыштыр тоодо жүргөн уулумду сагынып, анын үстүнө сени да ата­энесине жолугуп келсинчи, алар деле менчилеп уулун сагынгандыр дебедимби,- күбүрөгөн кемпир отура калып, баланы алдына алат да, чөнтөгүндөгү кичинекей баштыктан талкан жыттатат. Түтөгө түшкөн бала эс алып, калыбына келгенде  кайрадан ээрчишип жол улашат.

– ”Оюрмада баратам, ойру­дойру кайнатам”, – дептир  илгери бир келин. Ошол оюрма ушул, – дейт кемпир небересин алаксытмакка.

– Ойру­дойру дегени эмнеси чоң эне? – дейт бала.

– Ээ балам, турмушта ар кимдин өз орду болот. Ар ким өз ордун таппаса келин кайнатага тең ата болуп калат. Адамдан ыйман качат. Сөз өз орду менен айтылбаса  куну кетет. Өз баа­баркына жараша сөз сүйлөп, кайнатасы келинге келиндей мамиле жасабаса, өзү кайнаталык наркты сактабай, капкайдагыны айтып келиндин масесин алса, ойру­дойру дегени ошол эмеспи. Андан көрө “Жакшынаны” жайлаган атаңдыкына жетерибизге аз калды, – дейт кемпир…

Ушул кара кемпир Гүланда, кичинекей бала өзү экенин тааныган Эрландын көөдөнү кусалыкка толуп, чоң энесин эстеп буркурап ыйлап жиберди.  Топчумду басып мени өчүрүп таштады да кыйлага букулдады. Көз жашы көптөн берки балалыгын эңсеген көкүрөк черин жууп, жеңилдей түшкөндөн кийин гана башын көтөрдү.

– Эч качан программа менен үйлөнүүгө болбойт. Адамдын адам боюнча калганы, мурунку жашоосун билбегени жакшы. Мурдагыларын билүү психологиялык катастрофага гана алып  келиши мүмкүн экен, – деп Эрлан күбүрөп жатты.