Колдоо көрсөтүү
KY
RU
EN
TR
Сунь абышканын кызы менен уулу кийинки кездерде абдан кубанычтуу маанайда жүрүштү. Өзүлөрүнүн атасынын өлүмү тууралуу кеп кылышканда көздөрүнөн учкун чачырай түшкөнсүп жатты. Алар атасынын тажыясына ишкана башчысынын гүлдесте кылып көтөрүп келген сүрөтүн ар кимдерге сыймыктануу менен көрсөтүп жүрүштү.
Сунь чал тирүүсүндө ишкана башчысынын урмат-сыйына татыгыдай болуп эч кандай жогорку бийлик тепкичтерине чыккан эмес, эмгек алдыңкысы деле болбогон, ошондой эле кандайдыр баатырдыктарды да көрсөтпөгөн. Кызы менен уулу атасынын сексен жылдык мааракесин белгилеп чоң майрам уюштурууга кам уруп жатышканда, бактысыздыккабы же бактыга жарашабы, ал капысынан эле бул дүйнө менен кош айтышканга да үлгүрбөй кете берди. Ошентип, майрамдын ордуна жамандык келди.
Бир караганда акылга сыйбай турганы менен анын балдары атасынын мындай өлүмүнө абдан ыраазы болушту. Өмүрдөн ушундай татыктуу кетүү алардын акчасын бир топ эле үнөмдөбөстөн, чоң сыймык да алып келди. Жок эле дегенде маркум чалдын балдары ушундай пикирде болушту. Анын уулунун айтуусу боюнча, атасы өмүрүн текке кетирбей жашаптыр, ал тургай, акыркы деми чыккычакты балдарын ашыкча чыгымга учураткысы келбептир.
Сунь абышка көмүр кенинин катардагы жумушчусу болчу. Опурталдуу жана оор шахтёрлук жумушта башка жолдошторундай болуп кырсыкка кабылып же ден соолугунан айрылып, эрте эле кете бербей ушунча жашка чыгышы таңгалууну жаратат жана анын чоң бактылуулугу катары эсептелинет. Анткен менен ушунчалык узун өмүрүндө ал жетекчиликтин бир дагы жолку көңүл буруусуна же жакшы сөзүнө арзыбаган жана эч качан “атың чыкпаса жер өрттө” жоруктарын жасабаган.
Анан кантип ал ишкана башчысынын гүлдестесине татыктуу болуп калды?
Сунь чал кабылган окуя ким менен болбосун, болуп кетиши мүмкүн эле. Өмүр бою жөн эле жүрүп, анан жашы барып калганында мындай тагдырга тушукканы анын эч кандай эрдиги эмес, жөн гана турмуштагы чоң жол болуусу, ийгилик кушун боосунан кармоосу десек болот ко дейм.
Окуя күбөлөрүнүн жана чалдын балдарынын айтуусу боюнча, иш жагдайы мындай болуптур: Бир жолу көмүр кенине шашылыш билдирүү келип, анда бул ишкананын иши менен шаар башчысы өзү таанышканы келатканы белгилениптир. Бул билдирүүнү алышары менен ишкана жетекчилиги, дегеле бүт жумушчулары улуу урматтуу шаарбашчысын татыктуу тосууга дыкаттык менен даярдана башташат.
Анын мында келаткан негизги максаты — ишкананын жалпы абалы менен таанышуу жана жетишкендиктерин көрүү болгондуктан шахта жетекчилигинде бул боюнча чоң пландар түзүлдү. Мындан улам ишкананын иштөө усулун түп-тамырынан бери карап чыгышып, шаар башчынын баардык суроолоруна кынтыксыз жооп берүүчү чоң өзгөртүүлөрдү киргизишти. Башкы иш башкаруучу үч күн бою шаар башчы басып өтчү жолду жасап-түзөп, ага бүт шарттарды түздү. Укук коргоо мекемелери жана шаар башкармалыгы бир нече ирет бул жолугушууга катышуучу жумушчулардын саны боюнча жана андагы журналисттер менен коштоп жүрүүчү жетекчилердин курамын көзөмөлдөшүп, ал тургай, шаарбашчы орун алуучу үстөлгө кандай гүлдөр жана суулар коюлушуна чейин бир нече ирет көрсөтмө беришти.
Ал тургай, ушул жолугушуу жүрүп жатканда шаарбашчысынын турмушу кыстап калчу болсо анысын канааттандырыш үчүн атайын ажааткана да курулду. Анын ар бир шилтенген кадамы каралып чыгып, болуп кетиши мүмкүн болгон кыйчалыштыктар алдын алынды. Мындан башка дагы шаар башчысы көмүр казуу ишканасынын башчысынын узун баяндамасын уккан соң эзелтеден бери көмүр казууда иштеп, бүт өмүрүн бул ишканага арнаган карт шахтёрлор менен жана башка жумушчулар менен баарлашуусу күтүлгөн. Акырында баары биригип, эстеликке сүрөткө түшүү жараяны каралды.
Баардыгы даяр болуп калган ошол дем алыш күндөрү көп күттүргөн жолугушуу кандайдыр артка жылдырылат. Ишкананын кире беришинде шаар башчысын күтүп отурган кишилер муну укканда аз-маз иренжий түшүшөт. Бирок кайра эле аны чоң чыдамсыздык менен күтө башташты.
Бир жума өттү. Ишкана башчылыгы кайрадан шаар башчынын келери тууралуу билдирүү алышты. Урматтуу шаар башчынын көңүлүн канааттандырыш үчүн уюштурулуп жаткан иш-чаралар кайрадан жаңы дем менен жандандырылды. Бирок жолугушуу кайра эле артка жылдырылды.
Ошондон эки жума өткөндөн кийин гана көп күттүргөн конок акыры көмүр казуу ишканасына келди. Шаар башчы белгиленген убакыттан бир жарым саатка кечиксе дагы бул ыңгайсыздык ишкана кызматчыларынын маанайына терс таасирин тийгизбей, алар:
— Куш келипсиз, урматтуу шаар башчы! Сизге узак өмүр жана чың ден соолук! — деп кыйкырып жатышты.
Ишкана башчысынын жасалып жаткан иштер тууралуу кыскача баяндоосун укканча жана көмүр казуу боюнча алдыңкы адистер менен шаарбашчы аңгемелешкиче бир жарым саат өтүп, бул жолугушуу аягына чыга турган болуп калды. Беш мүнөт чыдашса, шаар башчы ишкананын кары шахтёрлору менен сүрөткө түшүп, бул көп убарага салып, узак мезгилге күттүргөн кезигишүү аягына чыкмак.
Кырсык мына дал ушул беш мүнөт ичинде болуп кетти.
Шаар башчысын кары жумушчулардын бир чоң тобу күтүп турган. Алардын көбүнүн жашы жетимишке жетсе, эки-үчөөсүнүкү сексенди сермеп калган кези болчу. Алар жалпы сүрөткө түшүш үчүн атайын жасалган тепкичтүү секиде бул учурду күтүп турушкан. Мындай бийик секиде туруп көпкө күтүү кары адамдар үчүн абдан оор болучу. Алар шаар башчы келгиче эле чарчап калышкан. Ал тургай, бул чалдардын эки-үчөө кулап түшө жаздашканда жөлөп-таяп жерге түшүрүшкөн эле. Сунь чалдын деле абалы алардыкынан артыкча эмес болчу, бирок ал жерге түшпөстөн көшөрүп туруп алган. Бир мүнөт чыдаса, шаар башчысы келип алар менен сүрөткө түшмөк. Капысынан эле Сунь чал эс-учун жоготуп койду. Кырсык күтүүсүз болсо дагы анын уулу менен ишкананын бир жумушчусу абышканы кармап калууга үлгүрүштү. Бирок абдан эле кеч болуп калыптыр. Жулкулдатмак тургай, бетке чапкыласа да абышка эч нерсени сезген жок. Капыстан каран күнгө кабылган кары бул дүйнөнү бир заматта таштап кете берди. Мына ушул чечүүчү ирмемде анын улуу баласы катуу кайгысын кабагынан көрсөтүп күйүп-быша кыйкырып жиберди:
— Кап, ата! Бир эле мүнөт калбады беле! Бир эле мүнөт! Байкуш атам бул дүйнөнү капа-кайгы менен таштап кетти!
Ишкана жетекчиси улгайган адамдарды кыйнап койгону үчүн уяла түштү жана маркумдун балдарына сөөк жашыруу зыйнатына кетчү чыгымдарды өз мойнуна алып, тажыясына катышууну убадалады. Айткандарын аткарган ал картаң шахтёрдун акыркы сапарга узатуу зыйнатына гүлдесте көтөрүп барды.
Маркумга айланган абышканын балдарынын кубанычтары жети катар асманга чейин көтөрүлгөн желектей желбиреп, өздөрүн өтө бактылуу сезип турушту. Атасынын өлүмү алар үчүн унутулгус орчун окуяга айланды.
Албетте, шаар башчы байкуш абышкалар өзүн канча убакыт каржала күтүп тургандарын билбеди, ал тургай, Сунь аттуу чал өзү келерине бир мүнөт калганда бул дүйнөнү таштап кеткенинен шектенген да жок.
