“Айылымдын аңыздары” ыр түрмөгүнөн

... Даңкан учкан коюу чаңда,
Дайыным жок! Кайда? Кайда?
Илкип калкып келатамын,
Итим качкан издеп пайда...

Аскар тоолор кулап түшкөн,
Ал күндөрдү көрөм түштөн.
Таман жооруп, көз мунарык,
Тайып барам алдан-күчтөн..!

Бет пардасын сыйрыгандар,
Белди омуруп тындыңар да...
Атым арып ара жолдо,
Ак үмүттөр сындыңар, аа!

Көзгө сайып, көөдөн жарып
Көр кылса да, көөнүм жарык.
Ит турмушуң иттей кылды,
Иштебедим өлүп-талып...

Арман болгон ар заманда
Ак буудайда, саманда да.
Туура жолдон үркүп качкан
Тулпарыңда "балээ" бар да..!

♦      ♦      ♦

Кеткендер көп, келбеди кайра бирөө,
Кеткен кайтып келбесе, кимде күнөө?//
Тирүүлүгүм – сагыныч кемибеген,
Тирүүлүгүң тирүүлүкпү? Анда мине?!

Катар бассам, катарым толукталып,
Кара кызым айталгыс жорук салып.
Сары кызым сапардан кечикчүдөй,
Сары шапке кийип алат оюн салып...

Желе илинип, саба толуп кымызга
Жээрде кашка күлүк минген атакем!
Окшош болчу жылып жүргөн жылдызга
Оо, ал күндөр кайрылбайт эч! Калп экен!

Сагынычтар түлөп бүтүп даакыдай,
"Барам дедим" почточудан, катчыдан...
Барам дедим, барсам келбей калчудай,
Санаам учуп, сары шамалга каакыдай...

♦      ♦      ♦

... Аралаш ой-чабыт чубалып,
Асты жок мунарык, мунарык.
Кимге, эмне датымды айтамын?
Кишиче сырдашып, кыналып...

Убагында жолдуу болдум!
Уттум! Далай, күчкө толдум!
Турама мык кагылганын,
Туум неден жыгылганын,
Билбей койдум, билбей койдум.?!

♦      ♦      ♦

Атам болсо келчү эле коюн жайып,
Алты панар күйчү эле бал-бал жанып,
Ар качандан кагылып карааныма
Апакемдин  жүзү турчу күлкү чайып...

Көзүмөн жаш көп эле тегеренет,
Көп сүрөт көз алдыма келе берет.
Карегиңден айланам, апакем-ай,
Кайрылчудай калпычы жалган элес...

♦      ♦      ♦

Издеген кымбатың ким экен?..
Издеп көр, табалсаң дарактан,
А балким, апакай барактан...

Издеген кымбатың ким экен?
Издеп көр, кааласаң деңизден,
Чаалыксаң чалкыган деңиз мен...

Издеген кымбатың ким экен?..
Издеп көр, эскирген сүрөттөн,
Баары бир эскирген сүрөт мен...

♦      ♦      ♦

Кагылам каада-салт, наркыңан,
Кагылам калың-журт, жалпыңан!
Өзүңдө төрөлбөй калганда,
Өсмөкмүн итий же жарты жан!

Көчөң шаң, майрамбы, кечеби,
Көркүңө мактоо сөз жетеби?..
Көзүмө аргымак көрүнөт,
Кошунам Кекенин эшеги.

Сур булут сүрүлүп бүтөбү,
Суктансам суктануум күчөдү.
Көзүмө ГУМдай эле көрүнөт,
Гүлжандай эжемдин дүкөнү.

Кара атың кайыптай басыгы,
Кара уулуң жигиттин асылы!
Төлөктөй жер жок дейм ааламда,
Төлөгүм – төрлөрдүн жашылы!

Беш боз үй көпүрө кулагы,
Беш жылдыз отелдей сыңары.
Курманбек байкемдей зыңгырайт,
Кызыл туу илинген мунары!

♦      ♦      ♦

...Тырс-тырс черттим,
– Ошол сенин терезеңби?
Термелип турдум анда...
Телмирип тиктей берем сени бар деп,
Терезең темир болот болсо дагы...
Келем кайра...
Көзүмдүн огу менен ата берем,
Мен сага кайра келем.
Кайра келем...
Мээлеген огум тийбей калган чакта,
Жараланткан жалгыз гана өзүң элең!
Жаа тартам мөндүр сымал сөзүм менен!
Бороон урса, алай-дүлөй көктү карайм,
Боосу бекпи, боз үйдүн тутуулары?
Тиктесем терезе жок...
Дүрбү карайм.

Тегиздеп текши баары, бүтүн баары.
Кароолго атаарымда илинбедиң,
Карайлап аң ууладым, бириндедим.
Кайра эле санаа күлүк – сайды бузар,
Кар жааса жазгы суудай иримдедим.
Күтүү бир азап тура жарты өмүр,
Күткөнүм билбейсиң, сен,
Эмне үчүн?..
Келет деп күткөндөрүң келбей коюп,
Кетчүлөр келип алат эртең, бүгүн...

... Тырс-тырс черттим. 
– Ошол сенин терезеңби?
Термелип турдум анда...
Телмирип тиктей берем сени бар деп,
Терезең темир болот болсо дагы...
Келем кайра...

Жараланткан өзүң элең жалгыз гана!

♦      ♦      ♦

Кара-Тоо капчыгайың, капчыгайың,
Кадимки киши болчу чакчыгайың.
Үч-Катмарда атам үнү жаңыргансыйт,
Үшкүрүп анан кантип жашыбайын?..

Айта албай алтын сөздөр чуурутуп,
Азыр эмне, мүрзөң карайм жалдырап.
Тогуз уул-кыз төрөп койгон энекем,
Тоодой энем өлбөйт мага шам чырак!

Аркан бою алыстасам беймаза,
Апалардын санаасынан айланам!
Кереметтен апам келсе тирилип,
Анда мени төрөп алмак кайрадан?!

♦      ♦      ♦

Бугумду жууп, жашымды аарчып турчу эле,
Бучук-Тоодон уруп турган шамалың.
Шамал эмес, желди көрбөй күн өтөт,
Шаарың курсун, өчүп барат жамалым!

Шаарга учуруп, шамал анда шаштырып,
Шамалга учкан балалыгым баш буруп,
Очок, каалга, от казанды унутуп,
Оттуу өмүр, калды ошентип жашчылык!

Шаар десе – шамал суудай акчудай,
Шаарга ишенбей чөнтөгүмө батчудай,
Ала келгем жыпар жытын аңкытып
Ача-Ташың, Чалай, Соң-Көл, Капчыгай!

Карап турсам дүрбү салып тескейде,
Кара тору кызың күлөт күңгөйдө.
Шамал уруп шаштырды эле анда да,
Шаардык кыз келе бербейт күндө эле...

Шамал, шамал, өмүрүмдү санаган,
Шамал, шамал, жытың бойго тараган...
Шамал жиреп өмүр теңи өткөнсүйт,
Шаарда жүрүп, шамалымды самагам!

♦      ♦      ♦

Элүүгө эшик-төрдөй аралыктар...
Ээ, койчу, менде дале балалык бар!
Кээ күнү күлгө, ылайга оонап алам,
Кээ күнү бүткөнсүймүн тазалыктан...

Кай бирде каадалуумун карс-карс сүйлөп,
Кай бирде учкум келет канат күүлөп.
Андайда алты жашар кара кызым,
"Ата, – дейт, – сизге акыл качан кирет?.."

Ал дагы апасынан укканы бейм,
Аа, кызым! Акыл-эс бар, ушуну бил!
Мени тарт кыялкечим, эркетайым,
Мезгилди буйлалабай, кулактап мин!

♦      ♦      ♦

Чырактай төрт баламды бердиң төрөп,
Жыгылсам далай жолу калдың жөлөп.
Турмуштан тумшукка жеп турганымда
Туш кылган Теңир мага болуп көмөк...

Мен азыр мээ үркүткөн ойго кетем,
Мелжеген максатыма кантип жетем?..
Ушул күнү төрөлгөн сага рахмат!
Мен сенсиз туулбай туна чөкмөк экем..!

Төрт көчөлүү Төлөктөн жөнөп чыгып,
Төрт теңгемди жанымда жөлөк кылып.
Окууга эмес, өзүң көздөй келатыпмын,
Оо, Теңир сени мага белек кылып.

Чийки бышсам турмуштун казанында
Чынында, ал – өзүмдүн азабым да.
Куттуктоо сөз жазайын десем деле
Кудай аткан ойлор келет, жазамын да...

Жыйырма беш жыл бирге өмүр сүрүптүрбүз,
Жыргалды, кууралды да көрүптүрбүз...
Мен сенсиз жарым жанмын, жарты санмын,
Экөөбүз эгиз болдук бөлүштүргүс.

Токсон жылдык туулган күн бирге тоссок,
Тобоо деп Көк Теңирге колду созсок...
Андан соң "тиги жактан" карап турсам,
Бир кемпирди отурган мени жоктоп...

♦      ♦      ♦

Кудайлап, кудай деп турамын,
Кудайдан көп нерсе сурадым.
Бийиктик не экен, билбестен
Бийиктен көп жолу куладым.

Карадым көп жолу жол боюн,
Калың журт, колдоорун колдодуң!
Көздөгөн кыялым көп учуп,
Дагы эле тирүүлүк жолдомун!

♦      ♦      ♦

Аа, дүйнө-ай, баш-аягы бириндеген,
Айылым "учу-кыйры" билинбеген.
Корооңдон козу-улагың жамыраса,
Уулуңбу, улагыңбы кантип билем?..

Капталдан кашаң уюң кашаа жөөлөп,
Түтүнүң түптүз чыгат көктү көзөп.
Койчукемден коңур күлкү аба жарып,
Казыкемдин каткырыгы жандан бөлөк.

Ташыркаган тору атың тулпар сындуу,
Тапан балаң, таланты далай кырдуу.
Иттериң да илбирске  кол салчудай,
Илбирсиң-ай жазданат ушул чынбы?

Башкага билбейм, мага бардыгы чын,
Барармын мен да бир күн жазданып чым...
Балдарыңды дөбөдөгү "боз калаага"
Барба деп жаштайында насаат кылгын!

Адырдан агып турчу шамалыңды
Айлансам дүйнө жүзүн табамынбы?..

♦      ♦      ♦

Кашка-Суу жонундамын,
        Чатыр-Таш койнундамын!
                Дүрбүмдү салып турсам,
                        Дүрт деди денем дүргүп,
                                  Ыргыды колумдагым!

Турна сан, тула бою мрамордой,
Каркыра,
кадимки эле каркырачы!..
Тоодак төшү титирейт кол тийбеген,
Көз тийбесин! Дүрбүңдү алчы ары!

Сулуунун сулуулугу ташты бузат,
Башымда данкан учат, бороон сызат.
Жолугуп калганым бул жомок башы,
Жоругуң айта берем көп жыл ырдап...

♦      ♦      ♦

Жоо кууп "карма, тос!" деп урааласам,
Жомок дүйнө жетпедим кубаласам...
Албарс кылыч кыялдар мокоп турат,
Айтылганды тоотпой  тил албасам...

Шаң күлкүнү сапырып убагында,
Шар суу жээги, көпүрө кулагында...
Көөдөн жарган каткырык, жаштык, мастык,
Көз илинсе көрөмүн, угамын да...

Балалыгым Кум-Ашуу, Кашка-Сууда,
Жаштыгым Кара кашка туягында...

♦      ♦      ♦

Сары чаптуу адыр, кокту
Саргын өскөн сары талаа...
Балалыгым эске түшөт,
Салып мени сан санаага...

Боз чабыңды кыяласам,
... бопбоз болуп кырдан аша!
Кадамдарым кыскарса эле,
Көздөн жашым салаа-салаа!

Узара албай улам мокоп,
Убак менен саатым токтоп!
Баратабыз кай жактарга
Санааларды мезгил коштоп?!

Сары талаа бойлой басып,
Сапырылган ойлор самсып...

Эгер “РухЭш” сайтынын ишмердиги токтоп калбашын кааласаңыз, бизди колдоо үчүн төмөнкү банктык эсебибизге өз каалооңузга жараша акча которо аласыз... Мбанк+996700532585 жана Оптимабанк-4169585341612561.